kompleks birikmalar. kompleks birikmalarda kimyoviy bog´ tabiati

KOMPLEKS BIRIKMALAR.
KOMPLEKS
BIRIKMALARDA KIMYOVIY
BOG’LAR TABIATI
MAVZUNING MAQSADI
Organizmda faoliyat ko’rsatadigan fermentlarning 700
tasi metallofermentlar hisoblanadi. Ular kimyoviy
tabiati bo’yicha kompleks birikmalardir. Shuning
uchun fermentlar ta’sirini o’rganishda talabalar
komplek birikmalarning tuzilishi va hossalarini
o’rganishlari kerak. Metallar bilan zaxarlanganda
ularni
kompleks birikmalar holatiga o’tkazib
organizmdan chiqarib yuborish yo’li bilan davolanadi.
Kompleks hosil qilish reaksiyalarini o’rganish bu ishni
samarali o’tkazish uchun poydevor yaratadi. Kompleks
birikmalar tuzilishini va hossalarini
o’rganish
kompleks birikmalarni hosil bo’lishida ishtirok
etadigan kimyoviy bog’ tabiatini o’rganishga zaruriyat
tug’diradi.
KO’RILADIGAN MASALALAR
1. Kompleks birikmalarning tarkibiy qismlari va
ularning qurilishi
2. Kompleks birikmalarning fazoviy tuzilishi
3. Kompleks birikmalarning tasnifi, ekzogen va
endogen komplekslar
4. Kompleks birikmalar eritmalaridagi qaytar
garayonlar, barqarorlik va beqarorlik konstantalari
5. Ichki kompleks birikmalar
6. Kompleks birikmalarning tibbiyotdagi ahamiyati,
biokomplekslar va ularni qo’llanishi
7. Kompleks birikmalardagi kimyoviy bog’lar
Kompleks birikmalarning hosil
bo’lishi va tuzilishi
AgNO3 + KCN = AgCN + K NO3
AgCN + KCN = К [Ag (CN)2]
K2 PtCl4
Pt(NH3)4 Cl2
ClCl- Pt2+ ClCl[H N
3
2-
NH3
Cl-– Pt2+ -ClNH3
Ag(NH3)2 Cl
Ag
NH ]+
3
0
KOMPLEKS BIRIKMALARNING
FAZOVIY SHAKLLARI
[H3N
L
NH3]+ - Chiziqsimon (KS=2)
L
Ag
Me
- Yassi kvadrat (KS=4)
L
L
L
Me
- Tetraedr (KS=4)
L
L
L
KOMPLEKSLARNING TURLANISHI
Kationli komplekslar
Pt (NH3)4 ]Cl2 - amminokompleks
Cu (NH3)4 SO4 - amminokompleks
Al (H2O)6 Cl3 - akvakompleks
Neytral komplekslar
[Fe (CO)5] - temirpentakarbonil
Pt(NH3)4 Cl2 - amminokompleks
Pt(NH3)4 Br2 - amminokompleks
Anionli komplekslar
Na3Al(OH)6 - gidroksikompleks
K3[Fe(CN)6] - atsidokompleks
Na3 Co(NO2)6 - nitritokompleks
KOMPLEKSLARNING
NOMLANISHI
K [PtCl3 (C2O4)] – Seyze tuzi
[Pt(NH3)5Cl] Cl3 – Chugayev tuzi
K3 [Fe(CN)6] – qizil qon tuzi
K4 [Fe(CN)6] – sariq qon tuzi
[Pt(NH3)2NO2Cl] SO4 – mononitromonohlorodiamminplatina
(IV) sulfat
HELATLAR
H2-CH2-COOH +
Cu Cl2
O=C
NH2 - C H2
- O
Сu
+ 2HCl
CH2 - NH2
N
O - C =0
CH2COOH
CH2COOH –Komplekson -I
CH2COOH
HELATLAR
(Na)HOOCH2C
CH2COOH
N-CH2-CH2-N
HOOCH2C
CH2COOH(Na)
Komplekson III (trilon B)
H2C - CH2
HOOCH2C
N
CH2COOH
N
H2C
CH2
Me
C
O
O
O
C
O
Kompleks birikmamalarning
turg’unligi
Ag(NH3)2Cl
 Ag(NH3)2+ + ClAg(NH3)2+
 AgNH3++ NH3
AgNH3+
 Ag+ + NH3
Yoki Ag(NH3)2+  Ag++2NH3
Ag+ NH32
K B = -----------------Ag(NH3)2+
Ag(NH3)2+
KQ= -----------------Ag+ NH32
Kompleks birikmalarda
kimyoviy bog’ turlari
5s + 5px= 2 ta sp
Ag+ 4s24p64d10
4d
5s
5p
.. ..
NH3 NH3
Ag(sp)
N(sp3)
N(sp3)