BACHADON AMPUTATSIYASI

Bachadondan disfunktsional
qon ketishlar
Bachadon miomasi.
1
BDQK – bu xayz tsiklini
boshqarishda ishtirok etadigan
zvenolarda organik o’zgarishlar
kuzatilmasdan balki
tuxumdonlarda garmonlarni
ritmik ishlab chiqarishini
buzilishi bilan kechadigan
bachadondan qon ketishiga
aytiladi
BDQK sabablari:
· psixogen faktorlar va stress
· akliy va jismoniy tolikish
· utkir va surunkali intoksikatsiya
va zararli omillar ta`siri
· kichik chanoq soxasida yalliglanish
jarayonlari
· endokrin bezlar faoliyatining
buzilishi.
Kasallik patogenizini asosida giperestrogeniya holati
yotadi estrogenlar bachadon endometriysiga ta`sir kilib
giperplaziyaga uchratadi
Endometriy giperplaziyasi
Normal endometriy
Endometriy bezli-kistozli giperplaziyasi
BDQK tasnifi:
1. Ovulyator
a. xayz tsikli I fazasini qisqarishi;
b. xayz tsikli II fazasini qisqarishi;
v. xayz tsikli II fazasini uzayishi.
Anovulyator bachadondan qon
ketishi
Asosan:
· yuvenil davrda 20-25%
· klimakterik davrda 60%
uchraydi
1. Ovulyatsiya bulmasligi.
2. Xayz tsiklining II fazasi
bulmasligi.
3. Follikul etilishi jarayoning
buzilishi:
a) follikul atreziyasi
b) follikul persistentsiyasi.
4. Xayz tsikli davomida fakat
estrogenlar ishlab chikarilishi
natijasida proliferativ jarayonlar
emas, giperplastik jarayon
kechishi (endometriyning
giperplaziyasi va polipozi)
Qisqa vaqt davom etadigan
follikul persistentsiyasida
shikoyatlar bepushtlikga, xayz uz
vaktida keladi.
Tekshirilganda: ob`ektiv kurishda
uzgarishsiz FDT monoton bazal
xarorat.
Follikulni uzoq vaqt davomidagi
persistentsiyasida: xayz tsiklini
buzilishi 4-6 xafta davomida
ushlanishi
va bachadondan qon ketishi
kuzatiladi.
Ovulyatsiya paytida Graaf pufakchasining holati: 1 – tuxumdonni follikula ustini
qoplovchi pardasining yupqalashishi. 2 – tuxum xujayra, 3 – follikulyar bo’shliq, strelka
bilan tuxum xujayraning ovulyatsiyada xarakati tasvirlangan.
Follikula, tuxumdon qobiq qimidagi pufaksimon xosila bo’lib o’zida tuxum xujayrani
tutadi. Niderland anatomi va fiziologi R.Graaf (1641- 1673) nomi bilan yuritiladi
Etilgan follikula
Follikul atreziyasida xayz
tsiklining buzilishi 3-4 oy
davomila tuxtashishi keyin esa
bachadondan uzok vakt
davomida kam mikdorda kon
ketishi kuzatiladi.
Folikulani rivojlanidhi
Diagnostika
 Anamnez. ob`ektiv kuruv
 Kuzgularda va bimanual kuruv
 Qonni gormonlarga tekshiruv
 Qon umumiy analizi koagulogrammasi
 Funktsional diagnostika testlari
 UTT. GSG. KT MRT
 Sut bezlari palpatsiyasi
 Laparoskopiya
 Gisteroskiya
 Endometriy biopsiyasi
 Bachadon bushligini diagnostik kirish
 Bachadonni zondlash
 Gistologik tekshtruv
 Immunologik tekshiruv
BDQKda quyidagi kasalliklar bilan differentsial
diagnostika o’tkazish kerak:
-qon kasalliklari bilan: gemorragik diatez,
trombotsitopeniya, gemofiliya.
-bachadon miomasi
-tuxumdonlar o’smalari
-polipozlar
-rak kasalliklari ( bachadon tanasi va bo’yni raki)
-platsentar polip
-adenokartsinoma
-homiladorlikning vaqtidan ilgari to’xtashi, abortlar
-bachadondan tashqari homiladorlik
-adenomioz va boshqalar.
Kuzgularda kuruv
Bachadonni zondlash
Qon analizini gormonlarga tekshiruvi(FSG.LG.PR.TTG.
Testosteron va b)
UTT vа GSG
Funktsional diagnostika testlari:
bazal xarorat monofaz follikul
persistentsiyasi va atreziyasida;
korachik simptomi
persistentsiyada ++++, atreziyada
+ ,++;
Оvulatsiyda bazal xaroratni kurinishi
Оvulatsiysiz bazal xaroratni kurinishi
Qorachiq simptomi
Qbrqbugim sbmptomi
Bachadon buyni shilligi chuziluvchanligini
aniqlash
Gormonal kolpotsitologiya:
kariopiknotik indeks follikul
atreziyasida past,
persistentsiyasida esa baland
buladi.
QIN TSITOLOGIK TEKSHIRUVI
KARIOPIKNOTIK INDEKS
Reproduktiv yoshdagi ayollar qin shilliq qavati ko’p qavatli epiteleysining
tuzilishi: A — bazal qavat (a — bazal xujayralar, b — parabazal xujayralar),
B — oraliq qavat, V — yuza qavat; o’ng tarafda qavatga tegishli xujayralar
ko’rsatilgan.
QIN SURTMASINING NORMAL XAYZ TSIKLIDA MIKROSKOPIK
KARTINASI
a — erta follikulyar fazada (XTSni 9-kunigacha); b — ovulyatsiya paytida (XTSni
14-kuni); v — lyutein fazaning boshlanishida(XTSni 15-20-kunlari); g — kech
lyutein fazasida (XTSni 24-28-kunlari).
Кukrak bezlari palpatsiyasi
Galaktoreya
Mammografiya – kukrak bezlarini
rentgen apparatida tekshirish. Bu usul
kukrak bezlaridagi turli xil xosilalarni
aniklashga erdam beradi.
Bimanual kuruv
Tugri ichak orqali kuruv
Qorin palpatsiyasi
Qorin bushligi palpatsiyasi
Endometriy bioptsiyasi
Bosh suyagi rengenografiyasi
Gisteroscopiya
DAVOLASH
· Umumiy kuvvat beruvchi
davolash.
· Simptomatik terapiya.
· Gormonal terapiya.
· Xirurgik davolash.
Gormonoterapiya.
3 maqsadga qaratilgan:
1. gemostaz
2. qon ketishni oldini olish
(xayz tsikli regulyatsiyasi)
3. bemorlar reabilitatsiyasi
Yuvenil yoshda qon ketishi:
gormonal preparatlar yordamida
tuxtatiladi (gormonal gemostaz).
Qullaniladi:
rigevidon,trikvilar,regulon,
novinet,diane 35, proginova, logest,
janin,va boshkalar.
TUGISH YOSHIDA QON
KETISHIDA.
Bachadon ichini qirib tozalash
2 ta maksadga karatilgan:
· - davolash
- diagnostik
Bachadon bushligini didanostik
qirish
Gormonoterapiya 2 ta maqsadga
qaratilgan: gemostaz xamda
xayz tsikli va tuxumdonlar
faoliyatini tiklash
(ovulyator tsikl).
Gormonal gemostazni
estrogenlar xamda gestagenlar
yordamida utkazish mumkin.
Sintetik progestinlar -bu
preparatlar tarkibiga oz
mikdorda estrogenlar va kuprok
gestagenlar bor. Xayz tsiklining 5
kunidan 21 kunigacha 1 tab,
kechasiga kabal kilinadi.
Ovulyatsiya tuxaydi, gipotalamogipofizar tizim dam oladi.
Oklardan Logest
Spga kiruvchi dorilar
Klimakterik davrda qon ketishi.
Onkologik extiyotkorlik bulishi
lozim.
Gemostaz tservikal kanal va
bachadon bushligini aloxida qirib
tozalash va qirindini gistologik
tekshirishdan boshlanishi kerak.
48 yoshdan katta ayollarda
tuxumdonlar faoliyatini
tuxtatishga karatilgan davo
utkazilishi kerak. Gestagenlar
uzluksiz tartibda buyuriladi.
Gestogen saqlovchi dorilardan
norkolut va femoston
Qaytalanuvchi qon ketishida va
konservativ davolash samarasiz
bulganda, operativ usulda
davolash maqsadga muvofikdir,
operatsiya xajmi endometriy
kirindisini gistologik tekshirish
natijasiga, bachadon buyni va
tuxumdonlar xolatiga boglik.
Bachadon miomasi deb,
gormonlarga moyil bo’lgan,
mushak to’qimasi hamda
biriktiruvchi to’qimalardan
tashkil topgan
havfsiz o’smaga aytiladi.
Uchrashi 30%da uchraydi.
55
Bachadon miomasi rivojlanishi xavfi guruxiga kiruvchilar:
1.Bolaligida tez-tez infektsion kasalliklar bilan og`rigan ayollar;
2.Jinsiy organlar infantilizmi (o’sishdan orqada qolishi) bor ayollar;
3.Irsiy omil (naslida kimdir shu kasallik bilan og`rigan bo’lsa);
4.Hayz tsikli buzilishlari kuzatilgan;
5.Hayzni kechikib kelishi (15 yoshdan keyin);
6. Ko’p abort qildirgan (homila oldirgan) ayollarda;
7.Jinsiy hayot bilan yashamayotganlar;
8.Kichik chanoqda qon aylanishning buzilishi;
9.Genitaliy organlarida yallig`lanish kasalliklari o’tkazgan;
10.Organizmdagi metabolik o’zgarishlar: semizlik;
11.Ikkilamchi immuntanqislik holatlari;
12.Miometriydagi estrogen va progesteronga sezuvchan
retseptorlar sonining kamayishi.
ETIOLOGIYA
•Giperestrogenemiya
•Progesteron tanqislik holati
•Immunologik o’zgarishlar
•Irsiy omillar
Bu kasallik bilan 20%ayollar
kasallanadilar.
57
MIOMANING JOYLASHISHI
- bachadon tanasida 95%
- bachadon bo’ynida 5%
MIOMA TUGUNLARINING O’SISH JARAYONI YO’NALASHI
1. Submukoz, 15-25% shilliq osti qavatida joylashib,
tugunchalar bachadon bo’shlig`i tomon o’sadi.
2.Interstitsial, 30% tugunchalar bachadon
devoridagi mushak qavatining orasiga
joylashadi.
3. Subseroz, 30% o’sma qorin pardasining ostida
joylashgan bo’ladi.
58
Miomatoz tugunlarni joylashishi
59
Mioma tugunchalarining o’sish turlari.
a – Subseroz.
b –Submukoz.
V-Interstitsial.
DIAGNOSTIKA
• Anamnez
• Qin orqali tekshirish
• UTT
• Funktsional testlar yordamida sinash.
• Bachadon bo’shlig`ini zond bilan tekshirish.
• Bachadon bo’shlig`i va bachadon bo’yni
kanalini alohida-alohida qirib gistologik
tekshirish
• Laparoskopiya
• Gisteroskopiya va biopsiya
• GSG
• Kompyuter va YAMR tomografiyasi
61
Kuzgularda kuruv
Bimanual kuruv
Tugri ichak orqali kuruv
Qorin palpatsiyasi
Qorin bushligi palpatsiyasi
Endometriy bioptsiyasi
Gisteroscopiya
Qon analizlarini gormonlarga tekshiruvi(FSG.LG.PL.TTG. va
b)
КТ va МRТ
Laparoscopya
Gisteroscopiya
UTT
GSG
Differentsial diagnostika
-bachadon endometriozi;
-bachadon fon va rakoldi kasalliklari;
-bachadondan disfunktsional qon
ketishlar;
-bachadon raki;
-tuxumdon o’sma kasalliklari;
-trofoblastik kasallikalari
MIOMANING KLINIK BELGILARI
• Qon ketishi menorragiya
metrorragiya
• Og`riq qorin pasti va bel
soxasida
• Ko’shni a`zolar faoliyatining
buzilishi(qovuq to’g`ri ichak)
• Bepushtlik
Hech qanday belgisiz
76
Bachadon miomasida og`riq har
xil xususiyatga ega bo’lishi
mumkin: doimiy ravishda
simillovchi, kuchli va uzoq,
bexosdan o’tkir og`riq,
tulg`oqsimon, to’g`ri ichak
soxasiga berishi.
77
OG`RIQLARNI ASOSIY XILLARI
•DOIMIY
•DARDSIMON
•SANCHILANGAN
•O’TKIR
78
Tugilayotgan miomatoz
tugun
Xayz tsiklining buzilishi
giperpolimenoreya.
Sababi:
giperestrogenemiya natijasida
endometriy giperplaziyasi, bachadon
kiskaruvchanlik faoliyatining buzilishi,
xayz yuzasining ortishi,
kon ivishining buzilishi
80
BMda QON KETISHINING SABABLARI:
Bachadon mushaklari qisqarishining
buzilishi
Bachadon shilliq qavati yuzasining
kattalashishi
Estrogen gormon metabolizmining
o’zgarishi
Bachadon shilliq qavati
regeneratsiyasining
susayishidan iborat.
YAllig`lanish jarayoni ko’shilishi
Qon ivish faoliyatini bo’zilishi
81
MIOMANING ASORATLARI
• Mioma oyoqchasining buralib qolishi:
• Miomaning shishib nekroz bo’lishi
• Miomasining tug`ilish alomati
• Miomatoz tugunni nekrozi
• Infektsiyalanishi, yiringlashi.
• Sarkomaga aylanishi(malignizatsiya).
• Kuchli profuz qon ketishi
• Kamqonlik(postgemorragik)
•Qo’shni organlar faoliyatini buzilishi
82
DAVOLASH
1.Davolash shart emas: bunday ayollarni har
3-4 oyda nazorat qilib turiladi.
2.Gormonal yo’l bilan davolash
3. Jarrohlik yo’li bilan davolash
4 .Nurlar bilan davolash
5.Davolashni bemorni yoshini
e`tiborga
olib o’tkaziladi
83
KONSERVATIV DAVOLASH ASOSAN
GORMONLAR YORDAMIDA OLIB BORILADI.
ESTROGEN - GESTAGEN PREPARATLAR: regulon, novinet
rigevidon, diane-35, mikroginon, marvelon, janin, trikvilar,
triziston, triregol va boshqalar.
PROGESTINLARDAN : turinal progesteron, dyufaston,
noretisteron, norkolyut, noristerat, 17- OPK, depo-provera
GONADOLIBERIN PREPARATLARI: zoladeks, dekapeptil,
nafarelin, buserelin.
ANDROGENLARDAN :omnadren-250 yoki sustanon-250
testosteron propionat, metiltestosteron
ESTROGEN AGONISTLAR
84
Тугиш ёшидаги ёши 35
ёшгача булган бачадон
миомаси бор аёлларга
синтетик прогестинлар
схема буйича берилади
Sintetik progestinlar -bu
preparatlar tarkibiga oz
mikdorda estrogenlar va kuprok
gestagenlar bor. Xayz tsiklining 5
kunidan 21 kunigacha 1 tab
kabal kilinadi.
Splarga kiruvchi dorilar
Miomani davolashda
ishlatiladigan GONADOLIBERIN
PREPARATLARI
35-45 yoshlar bachadon
miomasi bor ayollarga
gestogen saklovchi
dorilar sxema buyicha
beriladi
Gestogen saqlovchi dorilar
Klimakterik yoshdagi
bachadon miomasi bor
ayollarg androgensaklovchi
dorilar sxema buyicha
beriladi
Androgen saqlovchi dorilar
JARROHLIK
AMALIYOTIGA KO’RSATMALAR
• Mioma tugunlari 12 haftalikdan katta bo’lsa
• Mioma nekrozi
• Mioma juda tez kattalashsa(1yilda 4xaftadan
katta
• Giperpolimenoreya, meno-va metrorragiyalar
• Submukoz miomasi
• Qo’shni a`zolarning faoliyati buzilishi
• Subseroz tugunning oyoqchasi buralib qolishi
• Mioma sarkomaga o’tishi
• Mioma tuxumdon o’smasi bilan birgalikda
uchrashishi
93
 JARROHLIK
AMALIYOTIGA KO’RSATMALAR
(davomi)
 Interstitsial tugunlarning tsentripetal o’sishi;
 Intralegamentar mioma;
 Bachadon bo’yni miomasi;
 Miomaning sarkomaga o’tib ketishi;
 Miomaning bachadon bo’yni rakoldi
kasalliklari bilan birgalikda kelishi.

JARROHLIK USULLARI
- KONSERVATIV MIOMEKTOMIYA
- MEXANIK MIOMEKTOMIYA
- BACHADON AMPUTATSIYASI
-BACHADON EKSTIRPATSIYASI
-BACHADON ARTERIYALARI EMBOLIZATSIYASI
95
Bachadon amputatsiyasi
jarroxligida kesishning sxematik
ko’rinishi.
Bachadon extirpatsiyasi
jarroxligida kesishning
sxematik ko’rinishi.
Bachadon arteriyalarini
embolizatsiyasi
Laparoskopik konservativ
miomektomiya
E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!