O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “TASDIQLAYMAN” _______________ O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor S.Mexmonov 2023 yil “___” _________ MOLIYA I FANI BOʻYICHA SILLABUS (Kunduzgi ta’lim shaklining 2-kursi uchun) Bilim sohalari: 400 000 – Biznes, boshqaruv va huquq Ta’lim sohalari: 410 000 – Biznes va boshqaruv Ta’lim yo‘nalishlari: 60410400 – Moliya va moliyaviy texnologiyalar Toshkent - 2023 MOLIYA I O‘QUV KURSINING SILLABUSI (2023/2024 o‘quv yili) Moliya I Majburiy M 1309 4 3-4 Kunduzgi 60410400 – Moliya va moliyaviy texnologiyalar Fan nomi: Fan turi: Fan kodi: Yil: Semestr: Taʼlim shakli: Fan qaysi yo‘nalish talabalari uchun Mashgʻulotlar shakli va semestrga ajratilgan soatlar: Maʼruza Amaliy mashgʻulotlar Laboratoriya mashgʻulotlari Seminar Mustaqil taʼlim Kredit miqdori: Baholash shakli: Fani tili: FM 1 2 3 4 270 60 60 150 9 Imtixon Oʻzbek Fan maqsadi (FM) Talabalarda moliya, moliyaviy siyosat, moliyaviy munosabatlar, moliyani boshqarish, moliyaviy infratuzilma, moliyaviy yangiliklar, pul oqimlari harakati, pulning davriy qiymati va pul oqimlarining diskontli tahlili, moliyaviy hisobotlar, moliyaviy tashkilotlar moliyaviy faoliyati, moliyaviy risklar, kichik biznes moliyasi, startaplarni moliyalashtirish, sug‘urta, xalqaro moliya munosabatlari va boshqa shu kabi moliyaviy tushunchalar bo‘yicha yo‘nalishga mos bilim, ko‘nikma va malaka shakllantirish hisoblanadi. Fanni oʻzlashtirish uchun zarur boshlangʻich bilimlar Iqtisodchilar uchun matematika (IUM 1114) Tadqiqot metodologiyasi (TM 1105) Iqtisodiyot nazariyasi (IN 1110) Iqtisodiyotda informatsion komunikatsion texnologiyalar (IKT 1109) Taʼlim natijalari (TN) TN1 TN2 TN3 Bilimlar jihatidan: Moliyaning mohiyati va vazifalari, moliyaviy tizim, moliyaviy siyosat, uy xo‘jaliklar moliyasi haqida bilimga ega bo’lishi kerak; Moliyaviy boshqaruv, moliyaviy rejalashtirish va prognozlash, moliyaviy nazorat, xalqaro moliya munosabatlar qanday amalga oshirilishini bilishlar kerak; Davlat byudjeti, davlat krediti, sug‘urta munosabatlarini moliya tizimidagi ahamiyati 2 TN4 TN5 TN6 TN7 TN8 haqida bilishi kerak; Moliyaning nazariy asoslarini va amaliy jihatlari haqida to’liq bilimga ega bo’lishi zarur. Ko’nikma jihatidan: Moliyaviy qarorlar, moliyaviy yangiliklar va moliyaviy bozorlar moliyaviy risklar, moliyaviy vositachilar moliyaviy faoliyatini tahlil qila oladi; Moliyaviy hisobot: mazmuni, vazifalari va turlari, moliyaviy muassasalarda moliyaviy faoliyat jarayoni, moliya va investitsion portfelni shakllantirish, moliyaviy koʻrsatkichlarni aniqlay olishi; Pulning davriy qiymati va pul oqimlarining diskontli tahlili, inson hayotida moliyaviy rejalashtirishni amalga oshira olishi; Talaba amaliyotda moliyaviy natijalarni tahlil qilish usullarini qo‘llash, moliyaviy muammolar bo‘yicha yechimlar qabul qilishni biladi. “Moliya” fanidan o‘tiladigan mavzular va ular bo‘yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlar hajmining taqsimoti Shu jumladan Jami № Fan mavzularining nomi Ma’ruza Amaliy dars Mustaqil soatlar mashg’ulotlari mashg’ulotlari ta’lim 3-semestr 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Moliyaning mohiyati va funksiyalari Moliyaviy siyosat Moliyaviy tizim Moliyani boshqarish Moliyaviy rejalashtirish va prognozlash Moliyaviy nazorat Davlat budjeti Davlat maqsadli jamg‘armalari Davlat krediti Sug‘urta Uy xo‘jaliklar moliyasi Xalqaro moliya 3-semestr bo‘yicha jami: Zamonaviy moliyaning mazmun-mohiyati va uni o‘rganishning obyektiv zarurligi; Zamonaviy moliyaning fundamental masalalari; Moliyaviy qarorlar; Moliyaviy oqimlar; Moliyaviy innovatsiyalar; Moliyaviy bozorlar; 2 2 6 2 2 2 2 2 2 6 6 6 2 2 6 4 4 4 4 10 10 2 12 2 12 2 10 2 12 4 18 150 30 4-semestr 2 8 2 2 2 4 30 8 6 8 10 90 10 10 10 10 10 18 18 6 2 2 2 6 2 2 2 6 6 6 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 19. Moliyaviy vositachilar; Moliyaviy tashkilotlar va moliyaviy infratuzilma; Moliyaviy hisobot: mazmuni, funksiyalari va uning turlari; Moliyaviy hisobotlarda moliyaviy koeffitsiyentlardan foydalanish; Pulning davriy qiymati va pul oqimlarining diskontli tahlili; Inson hayotida moliyaviy rejalashtirish; Moliyaviy risklar; Investitsion portfelni shakllantirish. Kurs ishi 4-semestr bo‘yicha jami: Hammasi 6 2 2 2 6 2 2 2 6 2 2 2 6 2 2 2 12 4 4 4 6 2 2 2 6 2 2 2 6 2 2 2 30 120 270 – 30 60 – 30 60 30 60 150 1 Amaliy mashg‘ulotlarga tayyorgarlik ko‘rish va uy ishlarini bajarish 20/15 soat 2 3 4 Vaziyatli masalalar tuzish va yechish Mavzu bo‘yicha testlar bajarish Berilgan manbalarni tarjima qilish Amaliy ma’lumotlar asosida tahlilni amalga oshirish hamda xulosa shakllantirish Berilgan muammoli mavzu bo‘yicha taqdimot tayyorlash Anjumanga tezis tayyorlash Kurs ishini tayyorlash, bajarish va himoya qilish 20/15 soat 20/10 soat 10/5 soat 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Mustaqil taʼlim (MT) 5 6 7 8 10/5 soat 5/5 soat 5/5 soat –/30 soat “Moliya” fanidan kurs ishi yozish rejalashtirilgan bo’lib quyidagi namunaviy mavzular tavsiya etiladi: 1. Aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatini moliyalashtirishga xorijiy kapitalni jalb etish masalalari. 2.Aholining bo‘sh turgan mablag‘larini tijorat banklariga jalb etish masalalari. 3. Bank xizmatlari bozorini rivojlantirish. 4.Biznesni shakllantirishda investitsiyalarning roli. 5.Biznesning tashkiliy shakllari va ularning moliyaviy qarorlar qabul qilishga ta’siri. 6. Bozor iqtisodiyoti sharoitida korporativ birlashishlar va qo‘shib olishlar. 7.Byudjet-soliq siyosati barqarorligini ta’minlash yo‘nalishlari. 8.Valyuta siyosati va liberallashtirishning iqtisodiyotga ta’siri. 9. Davlat va nodavlat moliyaviy muassasalar faoliyatini rivojlantirish masalalari. 10. Davlat ijroiya organlari va moliyaviy soha boshqaruvi. 11. Davlat maqsadli fondlari va ularning iqtisodiyotdagi ahamiyati. 12. Davlat moliyaviy nazorati organlarining vazifalari va funksiyalari. 13. Davlat moliyasi va uning tuzilishi. 14. Daromadlik stavkasi darajasiga ta’sir etuvchi asosiy omillar 4 15. Dividend siyosatining korxonalar investitsion jozibadorligiga ta’siri. 16. Dunyo sug‘urta bozorining rivojlanishi an’analari va istiqboli. 17. Ijtimoiy sohalarga jalb qilinayotgan investitsiyalar samaradorligini oshirish yo‘nalishlari. 18. Iqtisodiyot tarmoqlarida inson resurslaridan foydalanish samaradorligi. 19. Iqtisodiyotda moliyaviy risklar va ularni minimallashtirishning matematik usullari. 20. Iqtisodiyotni liberallashtirish sharoitida mamlakat moliya tizimini rivojlantirish masalalari. Asosiy adabiyotlar 1 2 3 4 5 Боди З., Мертон Р. Финансы. Учебник. Пер. с англ. — М.: “Вилямс”, 2007. - 347 с. Malikov T., Olimjonov O. Moliya. Darslik. – T.: “Iqtisod-moliya”, 2019. - 920 b. Malikov T.S. Moliya: nazariy asoslari. O‘quv qo‘llanma. –T.: “Nur Durdonalari”, 2021. – 296 с. Malikov T. Moliya: amaliy jihatlar. O‘quv qo‘llanma. – T.: “Nihol-print”, 2022. -428 b. Ахунова Е. Финансы. Учебник. Часть I. – Т.: “Iqtisod-Moliya”, 2019. – 320 с. Qoʻshimcha adabiyotlar 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 Нешитой А.С. Финансы. Учебник. –М.: “Дашков и К”, 2020. – 352 с. Nurmuxamedova B., Xamdamov Sh. Davlat moliyasi. Darslik. – T.: qtisod-moliya”, 2020. – 428 b. Чалдаева Л.А. Финансы. Учебник. –М.: “Юрайт”, 2021. – 491 с. Nurmuxamedova B.I. Davlat byudjeti. Oʻquv qoʻllanma. – T.: “Iqtisod-moliya”, 2018. – 576 b. Malikov T. Moliya. O‘quv qo‘llanma. – T.: “Iqtisod-moliya”, 2018. -274 b. Fozilchayev Sh., Xidirov N. Moliyaviy risklar nazariyasi. O‘quv qo‘llanma. –T.: “Iqtisodmoliya”, 2019. - 240 b. Internet saytlari www.lex.uz - O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi. www.imv.uz - O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va Moliya Vazirligi rasmiy sayti. www.cbu.uz - O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti. www.scopus.com - xalqaro ilmiy ma’lumotlar bazasi. Talabaning fan boʻyicha oʻzlashtirish koʻrsatkichini nazorat qilishda quyidagi mezonlar tavsiya etiladi: a) 5 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim: fanning mohiyati va mazmunini toʻliq yorita olsa; fandagi mavzularni bayon qilishda ilmiylik va mantiqiylik saqlanib, ilmiy xatolik va chalkashliklarga yoʻl qoʻymasa; fan boʻyicha mavzu materiallarining nazariy yoki amaliy ahamiyati haqida aniq tasavvurga ega boʻlsa; fan doirasida mustaqil erkin fikrlash qobiliyatini namoyon eta olsa; berilgan savollarga aniq va loʻnda javob bera olsa; konspektga puxta tayyorlangan boʻlsa; mustaqil topshiriqlarni toʻliq va aniq bajargan boʻlsa; 5 fanga tegishli qonunlar va boshqa meʼyoriy-huquqiy hujjatlarni toʻliq oʻzlashtirilgan boʻlsa; yangi tegishli mavzulardan biri boʻyicha ilmiy maqola chop ettirgan boʻlsa; tarixiy jarayonlarni sharxlay bilsa b) 4 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim: fanning mohiyati va mazmunini tushungan, fandagi mavzularni bayon qilishda ilmiy va mantiqiy chalkashliklarga yoʻl qoʻymasa; fanning mazmunini amaliy ahamiyatini tushungan boʻlsa; fan boʻyicha berilgan vazifa va topshiriqlarni oʻquv dasturi doirasida bajarsa; fan boʻyicha berilgan savollarga toʻgri javob bera olsa; fan boʻyicha konspekt puxta shakllantirgan boʻlsa; fan boʻyicha mustaqil topshiriqlarni toʻliq bajargan boʻlsa; fanga tegishli qonunlar va boshqa meʼyoriy hujjatlarni oʻzlashtirgan boʻlsa. c) 3 baho olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim: fan haqida umumiy tushunchaga ega bolsa fandagi mavzularni tor doirada yoritib bayon qilishda ayrim chalkashliklarga yol qoyilsa bayon qilish ravon bolmasa fan boʻyicha savollarga mujmal va chalkash javoblar olinsa fan boʻyicha matn puxtada shakllantirilmagan bo’lsa d) quyidagi hollarda talabaning bilim darajasi qoniqarsiz 2 baho bilan baholanishi mumkin: fan boʻyicha mashgʻulotlarga tayyorgarlik korilmagan bolsa; fan boʻyicha mashgulotlarga doir hech qanday tasavvurga ega boʻlmasa; fan boʻyicha matnlarni boshqalardan koʻchirib olganligi sezilib tursa; fan boʻyicha matnda jiddiy xatolarga yol qilgan bolsa; faniga doir savollarga javob berolmasa; fanda bilmasa Kredit-modul tizimi bo‘yicha baholash turlari Baholash usullari Baholash mezonlari Testlar, yozma ishlar, og‘zaki savol-javoblar, masalalar yechish, “Casestudy”lar bajarish 90-100 ball “a’lo”: Fanga oid nazariy bilimlarni to‘la o‘zlashtira olish. Xulosa va qaror qabul qilish. Ijodiy fikrlay olish. Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Tasavvurga ega bo‘lish. 70-89,9 ball “yaxshi”: Mustaqil mushohada qilish. Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo‘lish. 60-69,9 ball “qoniqarli”: Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Ma’lum bir tasavvurga ega bo‘lish. 0-59,9 ball “qoniqarsiz”: Fan bo‘yicha nazariy va amaliy bilimlarni bilmaslik. Baholash turlari 1 Nazorat shakllari Joriy nazorat Maksimal ball 20 6 Umumiy ball 100 2 3 Oraliq nazorat Yakuniy nazorat 30 50 Joriy baholash Joriy baholash (3,4-semestr) Joiry nazorat (10 ball) Joriy nazorat darslarga aktiv ishtiroki va o’zlashtirish darajasi, mashg’ulot daftarlarining yuritilish holati va mavzular bo’yicha vazifalarining bajarilishini e’tiborga olish orqali amalga oshiriladi. Maksimal ball O’tkazish vaqti 20 Semestr davomida MT (10 ball) Mustaqil ta’limni baholash topshiriqlarining partfoliosi (taqdimot, testlar, yozma ish variantlari, “Case-study”lar) orqali amalga oshiriladi. Oraliq baholash Maksimal ball Oraliq baholash № I II Oraliq nazorat (14 ball) Oraliq nazorat ma’ruza darslarida aktivligi, mashg’ulot daftarlarining yuritilish holatini e’tiborga olish va oraliq nazorat ishining baholanishi orqali amalga oshiriladi. (7 ball) Oraliq nazorat ma’ruza darslarida aktivligi, mashg’ulot daftarlarining yuritilish holatini e’tiborga olish va oraliq nazorat ishining baholanishi orqali amalga oshiriladi. (7 ball) O’tkazish vaqti Semestr davomida MT (16 ball) 30 Mustaqil ta’limni baholash topshiriqlarining partfoliosi (taqdimot, testlat, yozma ish variantlari, “Case-study”) orqali amalga oshiriladi. (8 ball) 15 Semestr davomida Mustaqil ta’limni baholash topshiriqlarining partfoliosi (taqdimot, testlar, yozma ish variantlari, “Case-study”lar) orqali amalga oshiriladi. (8 ball) 15 Semestr davomida Yakuniy nazorat № 1 Yakuniy nazorat Yakuniy nazorat semestr yakunida yozma ish yoki test shaklda o’tkaziladi Maksimal ball 50 O’tkazish vaqti Attestatsiya haftasi davomida Oraliq nazorat (ON) semestr davomida oʻquv jarayoni jadvaliga muvofiq oʻquv mashg’ulotlari davomida 2 martagacha oʻtkaziladi. Bir fanga ajratilgan auditoriya soatining 25 foizini va undan ortiq soatni sababsiz qoldirgan talaba ushbu fandan chetlashtirilib, yakuniy nazoratga kiritilmaydi hamda mazkur fan bo‘yicha tegishli kreditlarni o‘zlashtirmagan hisoblanadi. Yakuniy nazorat turiga kiritilmagan yoki kirmagan, shuningdek, ushbu nazorat turi bo‘yicha qoniqarsiz baho olgan talaba akademik qarzdor hisoblanadi. Akademik qarzdor talabalar ta’til vaqtida yoki keyingi semestrlar mobaynida tegishli fanlardan o‘zlashtirilmagan kreditlar miqdoriga mos ravishda bazaviy to‘lov-kontrakt miqdoridan kelib chiqqan holda to‘lovni amalga oshirgandan so‘ng o‘zlashtirilmagan fanlarni o‘z hisobidan qayta o‘qish huquqiga ega bo‘ladi. Qaydnomalar rasmiylashtirishda ballar “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini 7 nazorat qilish va baholash tizimi to‘g‘risida”gi nizomga asosan GPA ko’rsatkichini hisoblash maqsadida 5 baholik tizimga o’tkaziladi. Fan oʻqituvchisi toʻgʻrisida maʼlumot Muallif: E-mail: Tashkilot: Taqrizchilar: Sultonov Sherali Nuraliyevich, “Moliya” kafedrasi dotsenti, iqtisodiyot fanlari bo’yicha falsafa doktori (Ph.D) sherali.sultonov1978@gmail.com Toshkent moliya instituti, “Moliya” kafedrasi Tilabov N.T. - TDIU, "Moliya" kafedrasi dotsenti, iqtisodiyot fanlari nomzodi Pulatova M.B. - TMI, “Moliya” kafedrasi dotsenti, iqtisodiyot fanlari bo’yicha falsafa doktori (Ph.D). Mazkur Sillabus institut O‘quv-uslubiy Kengashning 2023-yil “___” ____________dagi ____ -sonli yig‘ilish bayoni bilan tasdiqlangan. Mazkur Sillabus “Moliya” kafedrasining 2023-yil “___” ____________dagi ____ -sonli yig‘ilish bayoni bilan ma’qullangan. O‘quv-uslubiy boshqarma boshlig‘i I.Choriyev Fakultet dekani F.Muxamedov Kafedra mudiri X.Qobulov Tuzuvchi Sh.Sultonov 8