Uploaded by Nazirjon Isoqov

16-Маъруза(1)

advertisement
Маъруза 16
Пара-аминобензой кислота
ҳосилалари тахлили
Кириш
Ароматик кислоталар- бензол халкасидаги 1 еки бир
нечта водород атомининг карбоксил гурухига
алмашилган биркмаларга айтилади
Препаратлар
Тахлили. Чинлиги

FeCL3 билан сифат реакция. Пушти сарик
Чинлиги. Салицилатлар

FeCL3 билан сифат реакция. Пушти сарик
Чинлиги. Салицилатлар

Карбоксил гурухга сифат реакция
Чинлиги. Салицилатлар

Аурин буеги еки Марки реактиви билан сифат
реакция.Хлороформ катлами- кизил ранг
Чинлиги. Салицилатлар

Галогенлаш реакцияси

Азобуек х.б. реакцияси
Микдори
Кислоталар – алкариметрия- ТитрантNaOH 0,1 M- инд.-ф.ф.
 Натрийли тузлари- ацидометрияТитрант- HCL 0,1 M-инд.- м.о.ва м.к
аралашмаси
 Броматометрия
 Йодхлорометрия

Ароматик кислота эфирлари
Ацетилсалицил кислота. Аспирин
Чинлиги
Чинлиги
FeCL3
 Аурин буеги еки Марки реактиви
билан (гидролиздан сунг)
 УФ спектр

Микдори
Ароматик кислота амидлари
Тахлили
FeCl 3
 Индофенол х.б.
 Галогенлаш
 Ишкорий гидролизжан сунг NH3
аниклаш

Микдори

Сувсиз
мухитда
кислота
Диметилформамид иштирокида.
натрий, инд.-ализарин сарик
асос
титрлаш.
Титрант- метилат
АНЕСТЕЗИН
Anaesthesinum
Пара-аминобензой кислотанинг этил эфири
Анестезин ҳидсиз, тахирроқ мазали, ок кристалл кукун бўлиб,
совук сувда жуда кам эрийди, иссик сувда бироз осон эрийди, 95
% ли спиртда, хлороформ ва эфирда енгил эрийди. У 89—91,5°С
ҳароратда суюқланади.
НОВОКАИН
Novocainum
Пара-аминобензой кислотанинг β- диэтиламиноэтил
эфири, гидрохлорид
Новокаин тилни жонсизлантирувчи, тахир мазали, оқ кристалл
кукун бўлиб, сувда жуда осон эрийди, 95 % ли спиртда эрийди,
хлороформда қийин эрийди, эфирда эса эримайди. У 154—156°С
ҳароратда суюқланади.
ДИКАИН
Dicainum
Пара-бутиламинобензой кислотанинг β - диметиламиноэтил
эфири, гидрохлорид.
Дикаин ҳидсиз, тахир мазали, ок кристалл кукун бўлиб, сувда ва
спиртда осон эрийди, хлороформда кам эрийди, эфир ва бензолда
эса эримайди. У 147—150°С ҳароратда суюқланади.
НОВОКАИНАМИД
Novocainamidum
Пара-аминобензой кислотанинг β - диэтиламиноэтиламид
эфири, гидрохлорид.
Новокаинамид ҳидсиз, оқ ёки оч сариқ рангли кристалл кукун
бўлиб, сувда жуда енгил эрийди, хлороформда кийин эрийди,
эфирда эса эримайди. У 165—169°С ҳароратда суюқланади.
Азобўёк ҳосил қилиш реакцияси
Бромли сув ёки йодхлорид эритмаси таъсирида, ок чўкма ҳолида
дибром ёки дийод бирикмаларини ҳосил қилади.
Анестезинга хлорид кислота, хлорамин эритмаси ва бироз эфир
қўшиб чайкатилса, аралашманинг эфир қатлами тўқ сариқ рангга
бўялади. Бу анестезиндаги аминогуруҳ хусусида унинг
оксидланишига асосланган.
Анестезинни яна ундаги эфирсимон бириккан этил спирти қолдиғи
асосида аниқлашда, препаратга натрий гидроксид ва йод
эритмаларидан кўшиб киздирилса, ўзига хос йодоформ ҳиди
сезилади.
Новокаиннинг чинлигини Давлат фармакопеяси унга хос
хусусий
реакция
сифатида
кислотали
муҳитда
калий
перманганатни рангсизлантириш бўйича аниқлашни тавсия қилади.
Бу реакция новокаиннинг оксидланишига асосланган.
Новокаинни сувдаги эритмасидан натрий гидроксид эритмаси
таъсирида рангсиз, мойсимон асос ҳолида эркин новокаин
ажралиб чикиши орқали ҳам аниқланади.
Новокаиннинг чинлигини аниқлашда конц. Н2SO4 ва пергидрол
таъсирида оч бинафша рангли бирикма ҳосил қилишидан
фойдаланилади. Дикаинга конц. нитрат кислота қўшиб, с/ҳ-да
киздириш ёрдамида буғлантириб,унга КОНнинг спиртдаги эритмаси
қўшилса, дикаин қизил рангли орто-хиноид туридаги нитротуз ҳ.қ.
Дикаиннинг сувдаги эритмасига 25 % ли аммоний роданид
эритмаси кўшилса, оқ кристалл шаклида чўкма ажралиб чиқади. У
130—132°С ҳароратда суюқланади.
Препарат эритмасини хлорид кислота ва калий бромид иштирокида
натрий нитритнинг 0,1 моль/л эритмаси билан титрланади. Сиртқи
индикатор сифатида йодкрахмал коғози, ички индикатор сифатида
эса тропеолин 00 билан метилен кўки аралашмаси ишлатилади ва
титрлаш суюқлик ҳаво рангга ўтгунча олиб борилади
Пара-аминобензой кислота хосилаларидан анестезин, новокаин
ва дикаин тиббиётда оғриксизлантирувчи, новокаинамид эса
антиаритмик модда сифатида ишлатилади. Анестезин сиртдан тери
ёки шиллиқ қават анестезиясида 5—10 % ли суртма дори, шамча,
сепма ва мойли эритма шаклида ишлатилади. Новокаин маҳаллий
оғриқсизлантирувчи модда сифатида 0,25—0,5 % эритма холида
инъекцияда қўлланади. Дикаиннинг 0,5—1, 0 ва 2 % ли эритмалари
кўз, қулок., томоқ, бурун касалликларида шунингдек стоматология
амалиётида оғриқсизлантирувчи модда сифатида ишлатилади.
Новокаинамидни юрак маромининг бузилишидан келиб
чиқадиган турли касалликларни даволашда 0,25—0,5 г дан
ичирилади ёки 10 % ли эритмасидан 5—10 мл мушак орасига
юборилади.
Анестезин, новокаин ва новокаинамидлар Б рўйхати бўйича,
оғзи маҳкам беркитилган қўнғир шиша идишларда, коронғи
жойларда сақланади. Дикаин А рўйхати бўйича оғзи маҳкам
беркитилган идишларда сақланади.
28
Орта-аминобензой ва ортааминофенилацетат к-таларнинг хосилалари


Мефенамин
кислота
Ок кристалл
кукун,сувда деярли
эримайди, 218-224 С
хароратда суюкланади

Диклофенакнатрий. Вольтарен

Ок кристалл
кукун,сувда эрийди
29
Чинлик реакцияси
30
Чинлик реакциялар

Мефенамин к-та ва вольтарен кимёвий тузилиши
жихатидан дифениламинга ухшаш б-б, улар хам
нитрит ва нитрат тузлари билан кук рангли
бирикма хосил килади.

Мефенамин к-тани натрий гидроксидни 1%ли
эритмасида эритиб, сунгра суюлтирилган
хлорид к-та таъсирида кайтадан пишлоксимон
чукма холида чуктириш усули б-н аникланади
31
Микдори
Мефенамин к-танинг микдори ундаги корбоксил
гр асосида нейтраллаш усули б-ча.
 Вольтарен микдори СФ-усулида 277 нм тулкин
узунлигида аникланади


Вольтарен микдори яна сувсиз мухитда кислотаасос титрлаш усули
32
ПАРА-АМИНОСАЛИЦИЛ КИСЛОТАНИНГ ТИББИЁТДА
ИШЛАТИЛАДИГАН ҲОСИЛАЛАРИ
НАТРИЙ ПАРА-АМИНОСАЛИЦИЛАТ, НАТРИЙ-ПАС
Natrii para - aminosalicylas
4- аминосалицил кислотанинг натрийли тузи
Натрий пара-аминосалицилат оқ ёки бироз сарғимтир, баъзида
эса кучсиз пушти рангли, майда кристалл кукун бўлиб, сувда енгил
эрийди, спиртда кийин эрийди. Унинг сувдаги эритмаси туриш
натижасида оксидланиб қорамтир тус олади.
БЕПАСК
Вераsсum
Бепаск ок кристалл кукун бўлиб, сувда деярли эримайди, 95 % ли
спиртда кийин ва секин эрийди, метил спиртида бироз
лойқаланиб эрийди.
Натрий пара-аминосалицилатнинг чинлиги. Ароматик аминогуруҳ
асосида қизил рангли азобўёк ҳосил қилиш реакцияси, фенол
гидроксили бўйича эса одатдагича темир (III)- хлорид эритмаси
таъсирида қизил- бинафша рангли комплекс бирикма бериши.
Натрий пара-аминосалицилат 0,001 % ли эритмасининг 265 ва 299
нм тўлқин узунлигидаги оптик зичлиги 1,51 — 1,56 га тенг бўлиши
керак. Ушбу кўрсаткич асосида ҳам унинг чинлиги аниқланади.
Препарат таркибидаги натрий, аланганинг рангсиз қисмини сариқ
рангга бўяши бўйича аниқланади.
Натрий пара-аминосалицилат бромли сув ёки йодхлорид эритмаси
таъсирида ок чўкма ҳолида уч бром ёки дийод бирикмалар ҳосил
килади.
Бепаскнинг чинлигини аниқлашда уни суюлтирилган хлорид
кислота билан қайнагунгача киздириб, сўнгра совитиб
фильтрланади. Фильтратни натрий гидроксид эритмаси билан
нейтраллаб, ундаги кальций ионини аммоний оксалат эритмаси
ёрдамида ок чўкма ҳолида чўктириб аниқлaнади.
Бепаскнинг метил спиртдаги эритмаси, ундаги фенол гидроксили
ҳисобига темир (Ш)-хлорид билан бинафша рангли бирикма ҳосил
қилади
Натрий пара-аминосалицилатнинг миқдори, уни ароматик
амин сифатида нитритометрия усули бўйича аниқланади.
Ички инд. йод-крахмал коғози
Бепаскнинг миқдори ундаги кальций асосида комплексонометрик
усул бўйича аниқланади. Бунинг учун аввал маълум миқдордаги
препаратни юқори ҳароратда чинни тигелчаларда куйдирилади.
Сўнгра ундан қолган қолдиқ
(СаСО3) 0,1 моль/л хлорид
кислотада эритилади ва кальций ионини мурексид индикатори
иштирокида трилон Б нинг 0,05 моль/л эритмаси билан суюқлик
қизил-бинафша рангга ўтгунга қадар титрланади.
Натрий пара-аминосалицилат, Бепаскни сил касаллигининг ҳар хил
турларини даволашда ишлатилади, оғзи маҳкам беркитилган
идишларда, қуруқ ва қоронғи жойларда сақланади.
Download