Загрузил Nurmuhammad Abdirashidov

fjkd

реклама
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH
VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI
“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI
2-BOSQICH DI-11-20
“DASTURIY
GURUH TALABASINING
INJINERINGA KIRISH ”
FANIDAN TAYYORLAGAN
5-MUSTAQIL ISHI
Bajardi:
kfjksjdfk
Qabul qildi:
Hayriddin Normamatov
QARSHI – 2022
Mavzu:Arxiv shablonlar, Klient server arxitekturasi,Ilova arxitekturasi
REJA:
1. Arxiv shablonlar
2. Klient server arxitekturasi
3. Ilova arxitekturasi
Arxiv shablonlar
Kompyuter qanchalik zamonaviy bo'lmasin, undagi bo'sh joy bir kun kelib to'lib
qoladi. Bunday holatda, albatta yangi hajmi ko'proq qattiq disk (vinchester) o'rnatish
kerak. Lekin bunga moliyaviy imkoniyat bo'lmasa, bir xil fayllarni vaqtincha
ishlatmaslik yoki virusdan himoyalash uchun ularni maxsus arxiv fayllariga
joylashtirish bu muammoni yechimi hisoblanadi. Arxivator-dasturlar har xil: Zip,
RAR, Arj va hokazo. Ularning har bir operasion tizimga mo'ljallangan versiyalari
ham mavjud.
Windows operasion sistemasida keng foydalaniladigan arxivatorlar bu: WinZIP,
WinRAR, ZipMagic va boshqalar.
Biz ko'rib chiqadigan arxivator bu WinRAR arxivatori. U juda ko'p imkoniyatlarni
beradi:
fayllar va kataloglarni arxivga joylashtirish, arxivdan chiqarish, arxivni tekshirish,
arxivni yangilash, o'zi ochiladigan (SFX) arxivlarni yaratish, bir nechta qismga
parchalangan ko'p jildli (qismli) arxivlarni yaratish, ularni shikastlanishdan
himoyalash va xokazo.
WinRAR for Windows dasturining oynasi:
Bu dasturga kirgandan keyin maxsus oynasi hosil bo'ladi. Bu oynada kataloglar va
fayllar ro'yxati chiqadi. Biz bu ro'yxatdan kerakli katalog yoki fayllarni belgilab,
sichqonning o'ng tugmasini bosish yoki Commands menyusi orqali ular ustida
amallar bajarishimiz mumkin.
Faylni arxivga joylashtirish:
1) Kerakli faylni topamiz va Farmoishlar (Commands) menyusidan fayllarni arxivga
qo'shish (Add files to Archive) farmoishini tanlaymiz.
2) Maxsus oyna hosil bo'lganidan keyin, u yerda yaratiladigan arxiv nomi, uning
arxivlanish darajasi, qaysi katalog ichiga joylashishi va boshqalar ko'rsatiladi.
- Update mode - arxivlanish rejimini o'rnatish: yangi arxiv, arxiv tarkibini yangilash
va boshqalar;
- Archiving options - arxivning parametrlarini o'rnatish;
- Solid archive - uzluksiz arxiv;
archive - o'zo'zidan ochiladigan arxiv fayl yaratiladi; uni ochish uchun
arxivatorga kirish shart emas, uning kengaytmasi "EXE" bo'ladi;
- Multimedia compression - multimedia fayllarini oddiylarga nisbatan 30% ga
ixcham qilib arxivlash;
- Put recovery record - shikastlanishdan himoyalash yozuvini qo'shish;
- Compression - arxivlanish tartibini o'rnatish: Fast - tez, Normal - oddiy, Good
- o'rtacha, Best - sekin lekin eng yaxshi;
- Dictionary size - maxsus arxiv to'g'risida yoziladigan kutubxona hajmini
ko'rsatish, unda arxivning ichidagi fayllar soni, hajmi va boshqalar saqlanadi;
- Volume size - ko'p qismli arxiv yaratilganida uning qismlari hajmini ko'rsatish;
- Delete files after archiving - fayllarni arxivga joylashtirgandan keyin ularning
asl nusxasini o'chirish.
WinRAR arxivatori o'zi yaratadigan arxiv fayllarini parol yordamida
himoyalash imkoniyatiga ega. Buning uchun klaviaturadagi CTRL+P tugmasini
bosib, maxsus oynada kerakli parolni ikki marta kiritish kerak. Bundan keyin arxivni
faqat parol yordamida ochish mumkin.
Klient server arxitekturasi
Hozirda Web-sahifaning rivojlanishi yanada interaktiv pog‘onasiga chiqqan. Websaytlar asta sekinlik bilan ilovalar interfeysiga o‘xshab bormoqda. Bularning
barchasi zamonaviy Web-dasturlash texnologiyasi yordamida amalga oshmoqda.
Web-dasturlash texnologiyalarini, dasturlarini asosan ikkita qismga ajratish
mumkin: klient tomonidagi dasturlarlash (client-side) va server tomonidagi (serverside). Ushbu texnologiyalarni tushunish uchun avvalo bevosita "klient-server"
texnologiyasini tushunish kerak. Web-sahifaning interaktiv dasturi ssenariy deb
ataladi. Bunday atama dasturning natijasiga bog‘liq holda vujudga kelgan. Uning
asosiy vazifasi Web-sahifasida foydalanuvchi holatiga, harakatiga «reaksiya»
berishdir.
Shu tariqa ssenariylar klient tomonida bajariluvchi va server tomonida bajariluvchi
ssenariylarga bo‘linadi. Klient tomonida bajariluvchi ssenariylar brouzer yordamida
bajariladi. Server tomonida bajariluvchi ssenariylar esa Web-server yordamida
bajariladi.
Klient tomonidagi ssenariylar Klient tomonidagi ssenariylar foydalanuvchi
tomonidan kiritilayotgan ma’lumotlarni
to‘g‘riligini serverga murojaat qilmasdan tekshiradi. Ko‘p hollarda bu ssenariylar
JavaScript va VBScript tillarida yoziladi.
JavaScript bu til Netscape va Sun Microsystems tomonidan yaratilgan bo‘lib, Websahifaning fo‘nksional imkoniyatlarini orttirish maqsadida qo‘llaniladi. JavaScript
yordamida odatda ma’lumotli va muloqot oynalarini chiqarish, animatsiyalarni
ko‘rsatish kabi vazifalarni bajarish mumkin. Bundan tashqari, JavaScript-ssenariy
ba’zan o‘zi ishlab turgan brauzer va platforma tipini aniqlash mumkin. JavaScriptssenariylar foydalanuvchi tomonidan kiritilayotgan ma’lumotlarni to‘g‘riligini
tekshirishda ham qulay hisoblanadi.
VBScript VBScript tili Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan bo‘lib, Visual
Basic tilining bir qismi hisoblanadi. VBScript tili Internet Explorer va Microsoft
Internet Information Server (IIS) lar bilan ishlashga mo‘ljallangan tildir. VBScript
tilining JavaScript tili bilan umumiy qisimlari bir nechta, jumladan u aynan
Microsoft Internet Explorer bilan ishlash va uning qo‘llanish sohasini cheklay olish
imkoniyatiga ega. VBScript interpretatorli til hisoblanib, Microsoft ning Webtexnologiyalari bilan hamkorlikda ishlay oladi, masalan ASP (Active Server Page)
bilan. SHunga qaramay VBScript klient tomonida ishlovchi ssenariy hisoblanadi,
ASP esa server tomonida ishlaydi.
Ilova arxitekturasi
Yilda axborot tizimlari, ilovalar arxitekturasi yoki dastur arxitekturasi bir nechta
me'morchilik sohalari ustunlarini tashkil etuvchi korxona me'morchiligi (EA).[1][2]
Ilovalar arxitekturasi xatti-harakatlarini tavsiflaydi ilovalar biznesda ishlatiladi,
ularning bir-biri bilan va foydalanuvchilar bilan o'zaro aloqalariga e'tibor qaratilgan.
U ichki tuzilishga emas, balki ilovalar tomonidan iste'mol qilinadigan va ishlab
chiqarilgan ma'lumotlarga qaratilgan. Yilda dastur portfelini boshqarish, taqdim
etilgan qiymatni baholash uchun dasturlar biznes funktsiyalari va jarayonlari,
shuningdek xarajatlar, funktsional sifat va texnik sifat bilan taqqoslanadi.
Ilovalar arxitekturasi asosida ko'rsatilgan biznes va funktsional talablar. Bunga
dastur paketlari o'rtasidagi o'zaro ta'sirni aniqlash kiradi, ma'lumotlar bazalariva o'rta
dastur funktsional qamrov jihatidan tizimlar. Bu har qanday integratsiya
muammolarini yoki funktsional qamrovdagi bo'shliqlarni aniqlashga yordam beradi.
Keyin migratsiya rejasi oxirida bo'lgan tizimlar uchun tuzilishi mumkin dasturiy
ta'minotning hayot aylanishi yoki o'ziga xos texnologik xatarlarga ega.
Ilovalar arxitekturasi tashkilot tomonidan kompozit arxitekturani yaratish uchun
foydalanadigan dasturlar to'plamini ta'minlashga harakat qiladi o'lchovli, ishonchli,
mavjud va boshqariladigan.
Ilovalar arxitekturasi bir nechta dasturlarning birgalikda ishlashga tayyorligini
belgilaydi. Bu boshqacha dasturiy ta'minot arxitekturasi, bu tizim qanday
tuzilganligi haqidagi texnik loyihalar bilan shug'ullanadi.
Ilovalar arxitekturasi strategiyasi dasturlarni va integratsiyani tashkilotning o'sish
strategiyasiga muvofiqligini ta'minlashni o'z ichiga oladi. Agar tashkilot sotib olish
orqali tez o'sishni rejalashtiradigan ishlab chiqaruvchi tashkilot bo'lsa, dasturlar
arxitekturasi meros bo'lib o'tgan eski tizimlarni va boshqa yirik raqobatlashadigan
tizimlarni qamrab oladigan darajada chaqqon bo'lishi kerak.
Ilovalar arxitekturasi
Ilova tizimlari biznes yoki tashkiliy ehtiyojni qondirish uchun mo'ljallangan. Barcha
korxonalarning umumiy jihatlari ko'p - ular odamlarni yollashlari, hisob-fakturalar
berishlari, hisob-kitoblarni yuritishlari va hokazo. Xuddi shu sektorda faoliyat
yurituvchi korxonalar umumiy sektorga ­xos ilovalardan foydalanadilar. Shuning
uchun, umumiy biznes funktsiyalari kabi, barcha telefon kompaniyalari
qo'ng'iroqlarni ulash va hisoblash, o'z tarmog'ini boshqarish va mijozlarga hisobkitoblarni chiqarish uchun tizimlarga muhtoj. Binobarin, ushbu korxonalar
tomonidan foydalaniladigan amaliy tizimlar ham umumiy jihatlarga ega.
Ushbu umumiy xususiyatlar dasturiy ta'minot tizimlarining alohida turlarining
tuzilishi va tashkil etilishini tavsiflovchi dasturiy ta'minot arxitekturasining
rivojlanishiga olib keldi. Ilova arxitekturalari tizimlar sinfining asosiy
xususiyatlarini qamrab oladi ­. Masalan, real vaqtda tizimlarda ma'lumotlar yig'ish
tizimlari yoki monitoring tizimlari kabi turli xil tizim turlarining umumiy arxitektura
modellari bo'lishi mumkin. Ushbu tizimlarning namunalari bir-biridan batafsil farq
qilsa-da ­, bir xil turdagi yangi tizimlarni ishlab chiqishda umumiy me'moriy
tuzilmani qayta ishlatish mumkin.
Ilova arxitekturasi yangi tizimlarni ishlab chiqishda qayta qo'llanilishi mumkin ­.
Biroq, ko'pgina biznes tizimlari uchun umumiy dastur tizimlari yangi dastur yaratish
uchun tuzilgan bo'lsa, ilovalar arxitekturasini qayta ishlatish yashirin bo'ladi. Biz
buni Korxona resurslarini rejalashtirish (ERP) tizimlari va buxgalteriya hisobi va
aktsiyalarni nazorat qilish tizimlari kabi sozlanishi mumkin bo'lgan amaliy
tizimlardan keng foydalanishda ko'ramiz. Ushbu tizimlar standart arxitektura va
komponentlarga ega. Komponentlar muayyan biznes ilovasini yaratish uchun
sozlangan va moslashtirilgan.
Masalan, ta'minot zanjirini boshqarish tizimi har xil turdagi etkazib beruvchilar,
tovarlar va shartnoma tuzilmalari uchun moslashtirilishi mumkin.
Dasturiy ta'minot dizayneri sifatida siz amaliy arxitektura modellaridan ­bir qancha
usullarda foydalanishingiz mumkin:
Arxitekturaviy loyihalash jarayonining boshlang'ich nuqtasi sifatida Agar siz ishlab
chiqayotgan dastur turi bilan tanish bo'lmasangiz, boshlang'ich dizayningizni
umumiy dastur arxitekturasiga asoslashingiz mumkin. Keyin buni ishlab
chiqilayotgan maxsus tizim uchun ixtisoslashtirasiz.
Dizayn nazorat ro'yxati sifatida Agar siz amaliy tizim uchun arxitekturaviy
loyihalashni ishlab chiqqan ­bo'lsangiz, uni umumiy dastur arxitekturasi bilan
solishtirishingiz mumkin. Dizayningiz umumiy arxitekturaga mos kelishini
tekshirishingiz mumkin.
Rivojlanish guruhi ishini tashkil qilish usuli sifatida Ilova ­arxitekturalari tizim
arxitekturasining barqaror tarkibiy xususiyatlarini aniqlaydi va ko'p hollarda ularni
parallel ravishda ishlab chiqish mumkin. Arxitekturada turli komponentlarni amalga
oshirish uchun siz guruh a'zolariga ishni belgilashingiz mumkin
Qayta foydalanish uchun komponentlarni baholash vositasi sifatida Agar sizda qayta
ishlatishingiz mumkin bo'lgan komponentlar mavjud bo'lsa, ularni umumiy
tuzilmalar bilan solishtirib, ilova arxitekturasida o'xshash komponentlar
mavjudligini ko'rishingiz mumkin.
Ilovalar haqida gapirish uchun lug'at sifatida. Agar siz ma'lum bir ilovani muhokama
qilmoqchi bo'lsangiz yoki ilovalarni solishtirishga harakat qilsangiz, ushbu ilovalar
haqida gapirish uchun umumiy arxitekturada aniqlangan tushunchalardan
foydalanishingiz mumkin.
Amaliy tizimlarning ko'p turlari mavjud va ba'zi hollarda ular juda boshqacha
ko'rinishi mumkin. Biroq, yuzaki o'xshash bo'lmagan ilovalar juda ko'p umumiy
tomonlarga ega bo'lishi mumkin va shuning uchun mavhum dastur arxitekturasini
baham ko'radi. Men buni ikki turdagi ilovalar arxitekturasini tavsiflash orqali
ko'rsataman:
Tranzaktsiyalarni qayta ishlash ilovalari Transaksiyani qayta ishlash ilovalari
ma'lumotlar bazasiga asoslangan ilovalar bo'lib, foydalanuvchilarning
ma'lumotlarga bo'lgan so'rovlarini qayta ishlaydi va ma'lumotlar bazasidagi
ma'lumotlarni yangilaydi. Bu interaktiv biznes tizimlarining eng keng tarqalgan
turlari . ­Ular shunday tashkil etilganki, foydalanuvchi harakatlari bir-biriga xalaqit
bermaydi va ma'lumotlar bazasining yaxlitligi ta'minlanadi. Ushbu tizim sinfiga
interaktiv bank tizimlari, elektron tijorat tizimlari, axborot tizimlari va bronlash
tizimlari kiradi.
Скачать