20 urokov Esperanto na angliyskom

TEHNOKOM
20 lessons of basic
Esperanto
Introduction
E
speranto is an auxiliary language for international communication (the second
after the mother tongue), the project of which was proposed by
L.M. Zamenhof in 1887.
Esperanto is closely related to the intrinsic idea of peace and fraternity among nations.
K. E. Tsiolkovsky:
“Everyone should be imbued with the highest ideas that lead all people to happiness
and perfection. Such are the thoughts of unity and fraternity among all nations. But
what kind of fraternity it is if we don’t understand each other because we all speak
different languages! ...“ „Esperanto is certainly the best among artificial languages. The
undoubted simplicity of its alphabet, an amazingly easy grammar and its widely used
vocabulary make its inventor immortal“.
Esperanto is a bright and rich language used in periodical publications, a number of
radio stations, the Internet TV. On the Internet you can quickly find numerous
interesting interlocutors, thousands of literary works, dozens of textbooks and
dictionaries, over a thousand songs and several feature films.
There were 1,607 linguists among those who signed the UN petition regarding the
usage of Esperanto. And several prominent members of the French Academy called
Esperanto “a masterpiece of logic and simplicity”.
Thousands of Esperanto speakers from all over the world participate in the World
Esperanto Congresses. There are scientific lectures, workshop meetings, excursions,
concerts, performances, concerts. Esperanto is studied in certain schools and
universities. There are the Universal Esperanto Association (UEA is the international
organization of Esperanto speakers, with individual members in 120 countries and in
official relations with the UNESCO), Esperanto Academy, international Esperanto
societies of doctors, mathematicians, journalists, railwaymen, vegetarians, etc.
Worldwide usage of Esperanto can give:
 more access for ordinary people to communicate with foreigners; secondary
education in all countries, as there will be textbooks in simple, logical and
expressive language accessible for everyone;
 a direct access to sources in different countries, which will reduce the possibility
of distortion of information, manipulation, and translation costs;
 an opportunity to avoid any foreign influence on national languages and
assimilation;
 possibility to create a common language for scientific publications and
conferences.
All this contributes to mutual understanding among peoples, justice, progress
and peace.
One of the first Esperantists was the outstanding Russian composer S.I. Taneyev, a
teacher of A. Skryabin and S. Rachmaninoff. In several of his romances he used
Esperanto, that was also the language of his diary. Many prominent people were
supporting the idea of spreading Esperanto and among them were:
Leo Tolstoy, M. Gorky, J. Verne, Mahatma Gandhi, G.B. Shaw, G. Wells, R. Tagore,
R. Rolland, J.R.R. Tolkien, H. Harrison, V. Eroshenko, Bing Xin, Abdu’l-Baha,
Deguchi Onisaburo, Lu Xun, H. Barbusse, F. Nansen, G. Eiffel, L. Lumiere, A. Meillet,
O. Bilac, R. Cecil, N. Hikmet, A.V. Lunacharsky, M.V. Isakovsky, V.G. Messing,
2
K.E. Tsiolkovsky, J.H. Poincaré, R. Saussure, A. Einstein, W.F. Ostwald, R. Diesel and
many other prominent people.
Here are three quotes.
J. Verne: «The key to a common language, lost in the Tower of Babel, can be
constructed only through the use of Esperanto.»
I.A. Baudouin de Courtenay:
«Esperanto is not a more or less detailed language project but a complete language
ready for universal use.»
R. Diesel: «I consider this language from the point of view of an engineer whose
activity is aimed to save energy. The purpose of Esperanto is to save time, energy,
work, money and speed up international relations. From this point of view it is difficult to
understand the objections still appearing against the introduction of a thing so useful to
humanity. I consider the introduction of Esperanto to be essential for peace and
culture.»
Why can’t a national language be an international language?
Because it gives the representatives of some nations an unjustified advantage before
the others (that stands against international principles and norms); there will be no
agreement in the choice of such a language (it is known from history that attempts to
give advantage to another language have repeatedly led to acute conflicts); learning
another national language to an acceptable level is a rather difficult task (when often a
pronunciation greatly differs from spelling; a huge number of words that need to be
memorized, etc.).
Esperanto includes many international and well-known words that help reduce the
number of words to learn (e.g. studento, filmo, teatro, telefono); using prefixes and
suffixes one can form more than ten words out of a single root. The grammar of
Esperanto is relatively simple: its description takes up just a few pages; the spelling
corresponds with the pronunciation; the emphasis is always on the penultimate
syllable; the order of words in the sentence is free; oral speech combines the
soundness of Spanish with the tenderness of Italian. Therefore, Esperanto takes about
10 times less time to study than any foreign language. It is known that in order to
maintain a daily conversation in a national language, one needs to know somewhat
1500 roots. The elegant Esperanto grammar reduces that number to 500.
The word "Esperanto" means "one who hopes". That's right: "Doktoro Esperanto"
means „Dr. Hoping’, this is how L. Zamenhof signed the first Esperanto textbook. He
realised that only an artificial language taking all valuable and reasonable from
national languages can be an international language, and hoped that the international
language would help unite people all over the world...
The language claiming the title of an international language should be neutral, relatively
easy, accessible ror everyone, euphonious, with a simple grammar, yet rich vocabulary,
flexible and easily taking in all useful features from other languages. All these
requirements are met by the project that Dr. L. Zamenhof drafted.
Leo Tolstoy wrote in April, 27,1894:
«The ease of learning it [Esperanto] is of such an extent that six years ago upon
receiving an Esperanto grammar, dictionary and articles written in this language, I was
able, if not to write, but to read fluently just after two hours of study. In any case, the
sacrifices that every person in our European world will make after spending some time
3
studying this language are so insignificant, and the consequences of <...> are so great
that it is impossible not to do so.»
A green five pointed star was suggested as an Esperanto symbol In 1892, at the
“Esperantist” (La Esperantisto) newspaper, with the meaning of “a hope on five
continents”. At the 1st World Esperanto Congress that took place in Bulogne-sur-Mer in
August 1905, the final version of the Esperanto flag was adopted. It was a green 5
pointed star on a white square at the upper left corner of a green rectangle.
In the course of time this basic Esperanto textbook will be translated into many
languages with the further free distribution all over the world (please share it with your
friends!). Its dictionary contains 900 selected morphemes by means of which you can
make more than 8000 words for daily usage, as well as travelling.
The given 20 lessons are sufficient for communicating and exchanging letters with
Esperantists all over the world. This basic textbook is supposed to be freely obtained
by dozens of millions people in different countries that will expand the range of your
Esperanto friends enormously.
Leciono 1 - Lesson 1
The Esperanto ABC consists of 28 letters: 5 vowels (a, e, i, o, u) and 23 consonants.
Here they are with their sounds.
As “a” in “ahh”
As “b” in “baby”
Aa - [ a ]
Bb - [ b ]
A B
C Ĉ
Cc - [ ts ]
as "ts" in "Betsy"
Ĉĉ - [ tʃ ]
As “ch” in “chicken
D E
Dd - [ d ]
As “d” in “dad”
Ee - [ e ]
As “a” in “may'
F G
Ff - [ f ]
As “f” in “film”
Gg - [ g ]
As “g” in “green”
Ĝĝ - [ dƷ ]
As “j” in “jeans”
Hh - [ h ]
As “h” in “hat”
Ĥĥ - [ kh ]
As “kh” in “khan”
Ĝ H
Ii - [ i ]
As “ee” in “teen”
Ĥ
I
J
Ĵ
L
Jj - [ j ]
As “y” in “my”
Ĵĵ - [ Ʒ ]
As “g” in “genre”
Kk - [ k ]
As “k” in “king”
Ll - [ λ ]
As “ll” in “million”
As “m” in “mother”
Nn - [ n ]
As “n” in “nanny”
K
Oo - [ о ]
As “a” in 'tall”
Pp - [ p ]
As “p” in “papa”
M N
Rr - [ r ]
As “r” in “corrida”
Ss - [ s ]
As “s” in “glass”
Ŝŝ - [ sh ]
As “sh” in “flash”
Tt - [ t ]
As “t” in “Matteo”
Uu - [ u]
As “oo” in “Moon”
Ŭŭ - [ w ]
Vv - [ v ]
As “v” in “victory”
Zz - [ z ]
Mm - [ m ]
O
P
As “w” in “web”
R
S
As “z” in “zoom”
Ŝ
T
U
Ŭ
V
Z
All letters are read like in the ABC. There are no mute (silent) letters in Esperanto all letters are pronounced.
A stress always falls on the last but one syllable: paspOrto [paspórto] - passport.
In order to read letters of the alphabet, you have to add the ending - o to each of the
letter: bo - bo, co - tso.
4
When typing you can replace a “cap” of a letter by “x” (or “h”) following the main letter,
for example: ŭ = ux, ĥ = hх (ĉ = ch; and use just "u" instead of "ŭ").
A word can be divided in any place, but it is preferable not to move or leave just one
letter.
Singular Nouns end in -o:
adreso - address, domo - house, rivero - river, frukto - fruit, maro - sea,
teatro - theater, sporto - sport.
Singular adjectives (ordinal numerals, possessive pronouns, participles) end in -a:
juna - young
bona - good
granda - large, big
nova - new
bela - beautiful
alta - high
longa - long
alta domo
ruĝa - red
fama - famous
Adjectives are usually placed before the nouns: nova domo.
Infinitives end in -i:
bela maro
vidi - see, sidi - sit, esti - be, voli - want to, wish, iri - go, fari - do, make, helpi - help.
Derivative adverbs end in -e:
ofte - often
serioze - seriously
maje - in May
fakte - in fact, actually
laste - lately, lastly
multe - much, many, a lot of, a great deal
minus - minus,
nul - zero,

longa rivero
aŭtomobile - in the car
Other parts of speech have no special endings:
plus - plus,
tri - three,
nu - well (interjection).
Translate: Bela maro, bona frukto, alta domo, longa rivero.
granda teatro
Personal pronouns
mi - I
vi - you
li - he
ŝi - she
ĝi - it
The Present Tense of the verb ends in -as:
vi estas profesoro (you are a professor)
li iras (he's coming)
ŝi estas bela (she's beautiful)
ĝi estas granda (it’s big)
li ĝojas (he's glad).
ruĝa pasporto
For instance, using the root sport- you can form:
5
profesoro iras
sporto, sporta - athletic, sporte - sporty, sportively, sporti - do sports, sportas - he is
practicing / going in for / doing sports.
 Translate:
Maria estas bela. Ŝi sidas. Mi iras. Li estas nova profesoro. Ĝi estas granda teatro. Li
estas serioza. Ĝi estas longa rivero.
Leciono 2
flava floro
Feminine nouns are marked by the suffix -in-:
knabo - a boy; knabino - a girl;
ino - a female animal or person.
Learn two conjunctions: aŭ - or, kaj - and, but (often people type / write just one letter
k).
Please, translate:
viro kaj virino - a man and a...;
frato aŭ fratino - a brother or a ......;
filo kaj filino - a son and a ......;
patro aŭ patrino - a father or a ...;
sinjoro kaj sinjorino - Mr. and ...;
koko - rooster; kokino - ...;
bovo - bull; bovino -...
kapro - goat, kaprino - …
larĝa strato
blanka kato
Plural of nouns and adjectives is formed by the ending -j:
amiko - friend; amikoj - friends;
larĝa - wide; larĝaj - wide [rivers];
ĉemizo - a shirt; ĉemizoj - shirts.
kato kaj hundo
Translate:
telefono - cell phone; telefonoj - ...;
strato - street; larĝaj stratoj - ...;
urbo - city; grandaj urboj - ...;
monto - mountain; аltaj montoj - ...;
parko - park; belaj parkoj - ...;
temo - theme; interesaj temoj - …
Personal pronouns (plural)
Ni - we; vi - you; ili - they.
kapro kaj koko
Translate:
Ni estas fratoj. Vi estas bonaj amikoj. Ili estas belaj virinoj.
Possessive pronouns are made by adding -а to the personal pronouns:
mi - I
vi - you / thou
li - he
ŝi - she
ĝi - it
ni - we
ili - they
mia - my
via - your / thy / thine
lia - his
ŝia - her
ĝia - its
nia - our
ilia - their.
forta besto
Examples:
firma metalo
6
Mia lando (my land/country). Via interesa libro (your interesting book). Lia blanka kato
(his white cat). Ŝia flava floro (her yellow flower). Nia facila lingvo (our plain language).
Via gaja hundo (your joyful dog; virhundo - a male dog). Iliaj verdaj vestoj
(their green clothes). Niaj bonaj amikoj (our good friends). Ŝiaj belaj kantoj (her
beautiful songs). Lia dika korpo (his fat body). Propraj robo kaj ŝuoj (personal dress
and shoes).
gaja knabino
Proper names usually don’t obtain the ending -o and derive a stress from the initial
(national) languages: Sóĉi, Nélli.
Though widely known names can as well obtain -o and the stress in such words
usually falls on the penultimate (second-to-last) vowel of a word: Móskvo, Vólgo,
Kriméo, Maksímo, Olégo.
Feminine names usually don’t obtain -o, being often used with the ending -a: Maria,
Aleksandra, Olga.
Sentences for learning new words:
Esperanto estas internacia lingvo (Esperanto is an international language). Jen estas
tre belaj floro kaj bildo (Here are a very beautiful flower and a picture). Nova filmo estas
tre interesa (The new film is very interesting). Ili estas bonaj homoj (They are good
people). Firma metalo (firm, hard metal). Olga bele kantas kaj gaje ridas (Olga sings
beautifully and laughs joyfully). Li tre bone laboras (He works very well). Varma somero
(A warm summer). Forta besto (A strong beast / animal). Ili bone ludas (They play well).
Seka salo (dry salt). Odora gaso (a smelly gas). Mola butero (a soft butter). Dekstra
breto (a right shelf). Pretaj semoj (ready to grow seeds).
verda parko
frato kaj fratino ludas
Translate into Esperanto keeping in mind that the verb «estas» is obligatory.
She is very beautiful! Oleg is a good man. New countries (lands). He is a good friend.
Here is a book. It is very interesting.
Translate:
Ŝi estas tre bona amikino! Vi estas bonaj knaboj! Miaj belaj floroj bone odoras.
Ĝis revido! See you next time!
patro kaj filo
Leciono 3
The noun in Esperanto has two "main" cases: nominative and accusative.
In the accusative case, the noun performs the function of an object. The accusative
case of nouns (as well as adjectives and pronouns) is formed by ending -n.
Mi amas vin (I love you).
Mi vidas domon (I see the house).
Ŝi kantas belan kanton (she sings a beautiful song).
Ni lernas facilan lingvon (we learn the easy language).
Li renkontаs amikon (he meets a friend).
Ŝi vundas sin - she hurts herself (si - herself (return pronoun is used only in the third
person)).
bastono kaj ŝnuro
ŝi renkontas la filon
The order of words in Esperanto is quite free.
Li vidas ŝin = ŝin vidas li = li ŝin vidas (he sees her).
In impersonal constructions, when no subject is realized, or at least no referential
subject, an impersonal pronoun oni is used.
Oni lin vidas sur la marbordo (he is seen on the beach);
oni diras (they say);
7
ruĝa rondo
oni opinias (they believe);
oni scias (it is known that);
oni devas ĉiam esti preta (one should always be prepared;
devi - must, have to, be oblige to).
In plural, the ending -n is set after -j.
Ŝi vidas belajn pontojn (she sees beautiful bridges).
Ili renkontas nin (they’re meeting us).
Li punas ilin (he’s punishing them).
verda stelo
After the transitive verbs (e.g., havi - to have), the accusative case is used.
•
Learn:
Bonan matenon! - Good morning!
Bonan tagon! - Good afternoon!
Bonan vesperon! - Good evening!
Bonan nokton! - Good night!
Saluton, Marina! - Hello, Marina!
Mi petas pardonon! - I’m sorry!
Grandan dankon! - Thank you very much!
•
Bonan tagon! is a truncated phrase from the phrase: 'I wish you a good day', so
the accusative case is used.
aŭtomobilo k bovo
malrekta tubo
Esperanto has no indefinite article, instead it has the definite article - la.
This is similar to the English the:
La libro estas interesa. - The book is interesting.
La ŝtofo estas bela (the fabric is beautiful).
La dento doloras (the tooth hurts).
Li portas la bastonon kaj la ŝnuron (he’ carrying the stick and the rope).
La rivero Volgo estas longa (the Volga River is long).
La larĝaj stratoj (the wide streets).
La korektaj planoj (the corrected plans).
flava mola butero
La is not used before the word Esperanto.
Here are two new suffixes:
The suffix -et is used to form diminutives: rondeto - a little circle; steleto - a little star;
rivereto - a little river; tubeto - a little tube; trueto - a little hole;
-eta - a little, small.
•
granda urbo
Translate:
kanteto, strateto, frateto, floreto.
The suffix -eg denotes increase of degree:
urbo - town, city, urbego - a huge/big city;
domego - a huge/big house; nazego - a huge/big nose;
- еga - huge/big; extraordinary;
- ege - very (much), extremely.
•
Translate: belega, bonega, novega, altega, varmega.
interesa libro
The prefix mal- denotes opposites:
8
juna - young; maljuna - old;
malbona - bad; malbela - ugly; malalta - low;
malgranda - small, little; fermi - close, shut, malfermi - open;
dolĉa torto - a sweet cake/pie, maldolĉa - bitter;
mallonga - short; malrekta – crooked, curved;
male - on the contrary.
•
dolĉa torto
Translate:
Narrow. A little river. Enemies. A low house. Badly. Few.
Ĝis la novaj renkontoj! See you again!
Leciono 4
Interrogative sentences are formed with a particle ĉu (whether), that is usually not
translated. It is not needed when interrogative pronouns are used.
Ĉu vi vidas la tekston (Do you see the text)?
Ĉu vi estas turisto (Are you a tourist)?
Ĉu vi parolas en Esperanto? = Ĉu vi parolas Esperante (Do you speak Esperanto)?
Ĉu vi volas manĝi (Do you want to eat)?
Jes (yes). Ne. - No, not (it’s written before a word the meaning of which is denied).
- Jes, mi komprenas (yes, I understand that).
Ĉu vi havas amikinon? - Jes. Do you have a girlfriend? - Yes, I do.
•
longa nazo k dika korpo
Translate:
Ĉu via amikino estas studentino?
Ĉu vi estas profesoro? Ne, mi ne estas profesoro, mi estas studento.
Ĉu la urbo Moskvo estas granda? Jes, ĝi estas tre granda.
Ĉu la artikolo (статья) estas interesa? Jes, ĝi estas interesa.
Ĉu via amikino estas saĝa (clever)? Jes, tre!
Here are some interrogative pronouns: In the accusative case:
kiu - who, which (one)
kiun?
kio - what
kion?
kia - of what kind of, what a
kian?
Examples:
Kiu vi estas? Mi estas Gor (Who are you? - I’m Gor). Kaj vi? Mi estas Maria (And
who are you? - I’m Maria).
Kaj kiu estas ŝi? - Ŝi estas Ira (And who is she? - She’s Maria).
Kiuj floroj kreskas en via ĝardeno? (What kind of flowers are growing in your
garden)?
Kio ĝi estas? - Ĝi estas lampo (What is it? - This is a lamp).
Kiu estas via nomo? (What’s your name)?
Kia estas la muzeo? - La muzeo estas interesa (How is the museum? - The
museum is interesting).
Kia estas la placo? - La placo estas tre bela (How is the square? - The square is
beautiful).
Kiun vi ŝatas? - Mi ŝatas fraton (Who do you appreciate? - I appreciate my
brother).
Kian lagon vi vidas? - Mi vidas la bluan lagon (What lake do you see? - I see a
blue lake).
9
bela ŝtofo
robo k ŝuoj
edzo kaj edzino
La Ruĝa Placo
Kion li montras? Li montras novan maŝinon. (What does he show? - He shows a
new machine).
Kion vi volas? (What do you want?)
Ni volas labori (We want to work).
The preposition de (of, from, off, by, since):
letero de mia onklo (a letter from my uncle); la ĉambro de la patro (dad’s room); la
biciklo de la edzino (wife’s bike).
The preposition al (to, towards):
doni al mi (to give me); diri al ŝi (to tell her);
mi veturas al la stacio (I’m going to the station).
Al kiu vi skribas leteron? - Al mia onklino (Who are you writing the letter to? To my
aunt).
biciklo estas en
ĝardeno
The preposition per (with, by means of):
Li ŝaltas per mano (he’s turning on with his hand).
Ŝi kovras siajn harojn per tuko (she covers her hair with a shawl).
Li fosas per bastono (he’s digging with a stick).
Here are some more new prepositions:
sur - on, upon:
sur la tablo (on the table); sur la jupo (on the skirt);
sur la flanko (on the side);
sur la dorso (on the back);
sur la piedo kaj la pantalono (on the foot and on the pants);
tuko sur kapo
sub - under, beneath, below:
sub la tero (under the ground); sub la folio (under the leaf);
sub la jako (under the jaket);
sub la horloĝo (under the clock);
super - over, above:
super la planko (above the floor); super la monto (over the mountain);
super la kapo (over the head); super la linio (over the line);
jako kaj pantalono
en - in, at (when followed by the accusative - into):
en la ĝardeno (in the garden); en la akvo (in water);
en la reto (in the net); en la ĉelo (in the cell);
ene (inside, within); enen (inward);
pri - concerning, about:
pri la vetero (about the weather); pri la politiko (about politics);
pri la scienco (about science);
el - from, out from, out of, (made) of:
el botelo (from the bottle); el fenestro (out of the window);
el la sako (from the bag); ele (outside).
•
l
ago kaj monto
Translate:
En nia universitato. Ŝi skribas leteron al li. Li laboras per manoj.
Ŝi skribas pri floroj el la ĝardeno de ŝia onklino.
Kion vi vidas sur la tablo? Mi vidas lampon.
Kiu sidas sub la tablo? Sub la tablo sidas la kato de mia fratino.
Al kiu vi diras "Saluton!"? Al miaj amikoj.
10
stacia planko
Sukcesojn! I wish you success! Ĝis! Bye!
Leciono 5
Saluton! Hello!
The Past tense in verbs is denoted by the ending -is:
ŝi staris (she stood); mi amis vin (I loved you);
li atendis la ordonon (he was waiting for the order);
ŝi vokis la kolegon (she called her colleague);
li demandis ŝin pri la koloro (he asked her about the color);
Mi ne ekzamenis, ĉu li estas studento (I didn’t check that he was a student).
The Future tense in verbs is denoted by the ending -os:
mi skribos leteron al mia kara amiko (I’ll write a letter to my dear friend);
li renkontos ŝin (he’ll meet her);
ŝi aŭskultos la radion (she’ll listen to the radio);
mi kaptos la nukson (I’ll catch the nut).
The Imperative verbs end with -u:
Legu (read it)! Diru (speak)!
Donu al mi (give (it to) me)!
Olego, iru al la tabulo kaj skribu (Oleg, go to the blackboard and write)!
Maria, rakontu pri la nova filmo (Maria, tell us about the new movie).
Bonvolu traduki vorton ... Please translate the word ...
Ni rigardu! - (let’s see!
Mi faru tion (let me do it).
Li prenu (let him take)!
Ni iru en teatron (let’s we go to the theater)!
Ili rigardu (let them look at it)!
Ŝi donu (let her give)!
Vivu nia lingvo Esperanto (Long live our language Esperanto)!
The conjunction se (if).
Se vi venos (if you come) al mi, mi montros (I will show) al vi mian rozon (to you
my rose); se tiel (if so); se nur (if only, provided); eĉ se (even if, even though).
horloĝo estas sur mano
leteroj estas sur tablo
sako kaj botelo
piedoj estas super
akvo
Verbs in the Conditional mood (tense) end with is -us.
Estus bone, se ŝi venus (it would be nice if she came).
Mi dancus, se mi povus danci (I would dance if I could).
Now you already know all 6 verb endings in Esperanto: -i, -as, -is, -os, -us, -u.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Cardinal Numerals
nul(o)
unu
du
tri
kvar
kvin
ses
sep
ok
naŭ
11
rozo estas en haroj
10
100
1000
11
20
40
2837
dek
cent
mil
dek unu
dudek
kvardek
du mil okcent tridek sep
danci triope
Mi pensas, ke du plus tri estas kvin (I think that 2+3=5).
Decimal Fractions:
1,36 - unu komo tridek ses (komo - comma).
Ordinal Numerals are made by adding -а to the Cardinal Numerals:
unua - the first; dua - the second;
mil naŭcent naŭdek sepa - the one thousand nine hundred and ninety-seventh.
teksto estas sur tabulo
Adverbial forms are made by adding -е to the Cardinal Numerals:
unue - firstly; trie - thirdly.
Fractional Numerals are formed by the suffix -on-:
duono - a half; triono - a third;
kvarono - a quarter; ono - a fraction that has a unit in the numerator;
1/4 + 2/4=3/4 - kvarono plus du kvaronoj estas tri kvaronoj.
The suffix -obl- (...fold):
duobla - double; triobla - triple;
dekobla - tenfold.
nuksoj kaj folioj
The suffix -op- marks collective numerals:
duope - the two of them; triope - the three of them;
opo - group; tuple.
The preposition po (at the rate of):
po unu - in/by ones; one … each; po du - in twos; two … each;
po tri - in/by threes; three … each.
Li donis al Olga kaj Maria po sep globojn kaj po kvin kajerojn
(he gave Olga and Marina seven balls and five notebooks each).
lampo estas en fenestro
Here are some operations.
Dividu ses per tri (divide 6 by 3).
Komparu du nombrojn (compare two numbers).
Solvu la ekvacion de la dua grado (solve the second degree equation; grado degree, grade).
Radiku dek ses (find the square root of 16; n-a radiko - root of order n).
Trovu la ordon, la sumon de la nombroj kaj la egalajn nombrojn (find the order, the
sum of numbers and the equal numbers).
•
Translate:
Gor, kion vi vidis en Moskvo? Olga, legu la libron.
Ĉu vi iros al la amiko? Du mil naŭcent naŭdek ok.
Mi havas tri fratojn kaj kvar fratinojn. Donu al li sep librojn.
Ili estis en Moskvo en la mil naŭcent naŭdek kvina jaro (jaro - year).
12
verda jupo
Unu plus tri estas kvar. Sep minus du estas kvin.
Duoble du estas kvar. Ni venos triope.
Ĝis!
Leciono 6
Bonan tagon!
The suffix -ist- is added to words to form nouns denoting: a person with a particular
creative or academic role; a person who uses a technological device of some kind; one
who owns or manages something:
arto - art, artisto - artist;
gardi - to guard, watch over, gardisto - guard;
okulo - eye, okulisto - oculist;
literaturo - literature, literaturisto - writer.
Traduku:
muziko - music; muzikisto - ...
politiko - politics, policy; politikisto - ...
elektro - electricity; elektristo - ...
foti - to photograph; fotisto - ...
metodo - method; metodisto - ...
kuiri - cook (food); kuiristo - ...
konstrui - constuct, build; konstruisto - ...
programo - program, plan, syllabus; programisto - ...
historio - history, story; historiisto - ...
kemio - chemistry; kemiisto - ...
banko - bank; bankisto - …
vendi - sell; vendisto - ...
The suffix -il- (tool, instrument):
skribi - write, skribilo - pen;
tranĉi - cut (with knife, etc.), tranĉilo - knife;
kudri - sew, kudrilo - needle;
ŝlosi - lock, fasten; ŝlosilo - key;
flugi - fly, flugilo - wing;
armi - arm (against); equip with, armilo - weapon;
lumi - shine, lumilo - illuminator, lamp;
inviti - invite, invitilo - invitation letter;
traduki - translate, tradukilo - traslator program;
komputi - compute, komputilo - computer;
- ilo - tool, instrument.
The suffix -ar- (a collection of objects, set of):
arbo - tree, arbaro - forest;
vorto - word, vortaro - dictionary, vocabulary;
ŝtupo - stair, step, ŝtuparo - stairs, stairway;
tendo - tent, tendaro - camp;
vagono - wagon, carriage, car; vagonaro - train;
homo - person, homaro - humankind, humanity;
kolono - column, pillar, kolonaro - colonnade.
Traduku:
13
globeto kaj kajero
fotoarmilo
tendaro en arbaro estas
kolonaro de universitato
tranĉilo kaj ŝlosiloj
kantistino, dancistino, matematikisto, sportisto, ĝardenisto, studentaro,
montaro, amikaro, arbaristo, laboristo.
The suffix -er- (means an element of the thing expressed by the root):
sablo - sand, sablero - grain of sand;
pano - bread, panero - a bread crumb;
fajro - fire, fajrero - a spark;
- ero - particle, bit.
komputilo kun flugiloj
The prefix dis- denotes separation, scattering:
ĵeti - throw, disĵeti - scatter, throw about;
doni - give, disdoni - distribute, give out;
sendi - send, dissendi - send out;
dise - apart, separately.
The preposition kun - with.
Kune - together; kunlabori - cooperate;
kunveno - meeting; kuna - joint, united; kuni - be together.
Kio okazis kun (= al) ŝi (what happened to her)?
fajro kaj akvo
The prefix ek- denotes a sudden or momentary action:
aŭdi - hear,
ekaŭdi - just hear.
ekkanti - start singing
ekdormi - fall asleep
ekde - starting (at, from) ekpendi - hang on
ektuŝi - tuch
ekridi - burst out laughing
ekpafi - fire a shot;
ekbrili - flash
eksoni - start sounding
ektremi - flinch, wince
ekklini - tilt, learn
eki - to begin, start
Tero
A complex word is formed by the combination of simple words, and the last word is a
semantic one. It’s undesirable to create a mass of consonants hard to pronounce, so
it’s better to add an ending to the first word.
elektromaŝino - electrical machine (but not elektrmaŝino);
maŝinelektro - engine electricity;
multekosta - expensive.
Simple words can be connected with a hyphen or a slash:
flav-ruĝa (flav/ruĝa) frukto - yellow-red fuit,
tag-manĝo - lunch (afernoon meal),
fru-matene - early in the morning,
fin-legi - read through to the end,
sci-povo - skill.
vagonaro sur ponto
estas
Skribu novajn vortojn:
kie - where, kiam - when,
kiom - how much, how many, kioma - which,
aĝo - age; momento - moment;
antaŭ - before, in front of; (antaŭe - in front, ahead);
post (=malantaŭ) - after, behind.
14
elektromaŝino
The preposition da is used instead of "de" after words expressing weight or measure.
Taso da teo (cup of tea); taso de akvo (water cup);
barelo da oleo (barrel of oil); taseto da kafo (small cup of coffee);
multe da fruktoj (a lot of fruits);
mi havas multe da seĝoj = mi havas multajn seĝojn (I have a lot of chairs).
Examples (ekzemploj).
Post la muro (behind the wall); antaŭ la hotelo (in front of the hotel);
post la baro (beyond the barrier); antaŭ la orelo (in front of the ear);
antaŭa (front; previous, former); antaŭvidi (foresee, anticipate);
10 minutoj antaŭ la kvina (At 10 minutes to five);
Kiom ĝi kostas (How much is it)?
Kiom mi devas pagi (How much should I pay)?
Kioma horo estas (nun) (What time is it now)?
- 6.30 - (estas la sesa kaj duono (kaj tridek); estas duono post la sesa);
unu post alia (in sequence, one after the other);
posto (the space behind; back space; the following);
poste (behind (=malantaŭe); after);
postkuri (run behind; chase after);
poste konservu (after you save it).
fru-matene
taso da teo
Kiom da jaroj vi havas (How old are you)? - Mi havas tridek kvin jarojn (I’m 35 years
old). Kiu dato estas nun (What’s the date now)? - Nun estas la 7-a de julio /
Hodiaŭ ni havas la 7-an de julio. - Today is July, 7.
Kie vi loĝas (Where do you live)? - Mi loĝas en Rusio (I live in Russia).
Sukcesojn!
Leciono 7
floroj en bareloj estas
The suffix -id- (child, young one):
ŝafo - sheep, ŝafido - lamb;
birdo - bird, birdido - nestling;
- ido - descendant; child; baby; cub.
•
Traduku:
fiŝo - fish, fiŝido - ...; katido - ...;
porko - pig, porkido - ...;
koko - cock, rooster; chicken (type of bird), kokido - ...
simio - ape, monkey, simiido - ...;
besto - animal, beast, bestido - ...;
serpento - serpent, snake, serpentido - ...;
hundo - dog, hundido - ...;
rato - rat; ratido - ...;
bovo - ox, bovido - ...;
ĉevalo - horse; ĉevalido - ...
The prefix re- (again, back):
veni - come, reveni - return, come back; refari - rework, remake;
redesegni - redraw; reskribi - rewrite; resendi - send back;
ŝuti - pour out (solids), reŝuti - pour again;
ŝarĝi - charge, load (a ship, etc.); reŝarĝi - reload;
reŝargi - recharge; laŭdi - praise, relaŭdi - praise again;
regratuli – congratulate again; ree - again.
15
bluaj okuloj k grandaj
oreloj
hundido
The prefix ge- (of both sexes):
Gepatroj - parents; edzo - husbant, edzino - wife;
geedzoj - married couple; gegastoj - guests of both sexes.
Traduku: gefiloj, gesinjoroj, geamikoj, geknaboj.
The suffix -an- (inhabitant, member, adherent):
moskvano - Muscovite; urbano - townsman;
- ano - inhabitant, member, adherent; homarano - Earthman;
vilaĝo - village; vilaĝano - village resident;
familio - family; familiano - family member.
birdo kun fiŝo
The suffix -ej- (place where an action occurs):
loĝi - dwell, live, loĝejo - apartment, flat; ejo - building; place, room, spot;
kuiri - to cook (food); kuirejo - kitchen;
manĝejo - dining room; naĝejo - place to swim;
lernejo - school; poŝto - mail, post, poŝtejo - post office;
rubo - rubbish, rubble, trash, rubejo - dust-bin, rubbish-heap, trash
space.
simio ridas
The suffix -ad- (frequent or continuous action):
glui - glue; gluado - gluing;
pafi - shoot, pafado - shooting, firing, gunning;
vizitadi - visit regularly;
atakadi - regularly (long time to) attack;
bataladi - regularly (long time to) fight;
serĉado - regularly (long time) search;
penadi - regularly (long time to) try;
evoluadi - long time to develop/evolve;
- ada - long, durable.
• Traduku:
- Ĉu vi volas legi Esperante?
- Ne, mi ne volas.
- Geknaboj, kiu volas legi Esperante?
- Mi volas legi.
- Ĉu vi legas bone?
- Ne, mi estas nova esperantisto kaj mi ne povas legi bone (povi - to be able). .
- Ĉu vi povas skribi Esperante?
- Jes, mi povas skribi Esperante.
- Jen estas mallonga Esperanta ekzemplo. Gesinjoroj, ĉu vi volas traduki?
- Jes, ni volas traduki.
- Ĉu vi povas?
- Ne, ni ne povas traduki.
- Ĉu vi povas paroli Esperante?
- Ne, ni ne povas paroli. Ni volas paroli.
ĉevalo kaj serpento
ŝafo kaj porkido
The suffix -aĵ- (made from or possessing the quality of; substance):
novaĵo - news; trinki - to drink, trinkaĵo - beverage, drink;
ovo - egg, ovaĵo - scrambled eggs, omelet; legomaĵo – vegetable dish;
rizaĵo - rice dish; fungaĵo - mushroom dish;
antaŭaĵo - front end; kunaĵo - aggregate, union;
komuna - common, komunaĵo - a common part; interjection.
16
ratoj
Kion vi tradukas? - Mi tradukas la novaĵpaperon
(What are you translating? - I’m translating a newspaper; papero - paper).
Aĵo - thing.
The suffix -ul- (person possessing a certain quality):
belulino - beautiful woman; timi - fear, timulo - coward; junulo - young man;
ŝerculo - joker; riĉa - rich, riĉulo - rich man; sana - healthy, well,
sanulo - healthy man, malsanulo - sick man;
severulo - harsh/rude man;
klerulo - educated man;
antaŭulo - ancestor, predecessor, precursor; kunulo - partner;
ulo - individual; dude.
familio en manĝejo estas
The Comparative and Superlative Degrees
pli - more, -er.
Pli ... ol - more ..., than; malpli - less.
The Superlative Degree of adjectives and adverbs is formed by plej - most, -est.
Tiu ĉapo estas pli bela (That hat is more beautiful).
Tiu listo estas pli longa (That list is longer).
Tiu figuro estas la plej granda (That figure is the biggest).
Tiu telero estas la plej bela (That plate is the most beautiful).
La plej bona en la mondo (The best in the world);
plej facile (easiest); malpli interese (less interesting);
malpli granda ol domo (less than a house); plimulto (majority);
pli facila vorto (simpler word).
Respondu pli facile (Answer easier)!
ovaĵo
The proverbs:
Pli bone io, ol nenio (Something is better than nothing).
Estu sinjoro de via vorto.
Dek fojojn mezuru, unu fojon detranĉu (Measure ten times, cut once).
Sukcesojn! Dankon pro la atento (Thank you for your attention)!
la Saĝulo
Leciono 8
The preposition ĉe (at, expresses proximity):
ĉe la fajro (by the fire)
ĉe malbona vetero (in bad weather)
ĉei (to be in close proximity)
ĉe lumo de lampo (in the light of a lamp, by
ĉe lia ekesto (at his appearance)
lamplight)
ĉeesti (be present, attend)
ili sidas ĉe la tablo (they’re sitting at the table)
The suffix -ec- denotes qualities:
Kia beleco! (What a beauty)!
eco (property, quality)
juneco (youth)
maljuneco (old age)
alteco (height, altitude)
boneco (kindness, goodness)
ofteco (frequency)
universaleco (universality, generality)
kuneco (compatibility; connectivity,
connectedness)
oficialeco (officiality)
denseco (thickness; density)
fideleco (fidelity, faithfulness)
rekteco (directness).
The adverb for (away):
17
pano sur telero estas
hotelo en vilaĝo estas
forveturi (leave)
foriri (go off, leave)
fordoni (give away)
foresti (absent, stay out, be away)
forkuri (run away, go in flight)
foraĉeti (buy up)
formanĝi (eat up)
The preposition sen (without):
sen amikoj (without friends)
senespera (hopeless, desperate)
sendomulo (homeless, houseless)
seni (be deprived)
seneco (privation)
senakva (waterless)
senforta (powerless)
senkulpa (guiltless)
senmova (motionless)
forpreni (take away)
forŝteli (steal, filch, thieve)
li vivas for de la gepatroj (he lives separately/
away from his parents)
Iru for (get out, go away)!
Foriru (go away)!
Fora (far, distant)
senfuma (smokeless)
senescepte (without exception)
sendorma nokto (sleepless night)
nokto sen dormo (wakeful night)
senlima (unlimited, limitless)
senventа (windless)
senkondiĉa (unconditional, unconditioned)
sensanga (bloodless)
ŝtuparo ĉe muro
estas
naĝejo ĉe lago estas
Traduku:
- Amikoj, kie estas viaj libroj?
- Ili estas en la ŝranko (bookcase).
- Prenu ilin el la ŝranko kaj metu (put) ilin sur la tablon.
- Jen (here is (are), there is (are); behold), ili jam (already) estas sur la tablo.
- Kie vi estas?
- Ni estas antaŭ la tablo.
- Ĉu mi estas sub la lito (bed)?
- Ne, vi estas ĉe la ŝranko.
- La ŝranko estas post la tablo.
- Amiko Gor, bonvolu iri en la librovendejon (bookshop) kaj aĉeti interesajn
librojn, novaĵpaperojn.
- Kie estas la librovendejo?
- Ĝi estas en la domo antaŭ la fervoja (railway; fero - iron; vojo - way)
stacio (station) kaj post la parko. Ĉu vi komprenis?
- Jes, mi bone komprenis.
fumo iras el tubo
rizaĵo kun fruktoj
The suffix -estr- (chief, boss, leader):
ŝipo (ship),
ŝipestro (captain);
estro (chief, boss, head);
estraro (bosses, authority);
estrarano (board member).
The suffix -ig- (to act on, to effect, to cause, to bring about something):
blankigi (whitewash)
akra (sharp) - akrigi (sharpen)
faciligi (simplify)
devi (must, have to, be oblige to), devigi (oblige)
trinkigi (to water)
fali (fall) - faligi (drop, let down, make fall)
lernigi (teach)
kunigi (join)
precizigi (define more exactly)
senigi (deprive)
purigi (give it a clean)
obligi (increase multiple; multiply;
igi (induce, force)
obligu 5 per 2 - multiply 5 by 2)
tolerigi (make someone tolerate)
18
ŝranko en ĉambro estas
pafiloj
The suffix -iĝ- (to become, changing to new state, to new place, to new action):
blankiĝi (grow white, turn white)
Li lavas sin - he washes (himself) (=laviĝаs)
aliĝi (get in, join)
okupi sin=okupiĝi (engage (in), practice)
aliĝilio (introductory form/questionnaire) kuniĝi (connect, join)
iĝi (become)
Li okupiĝas pri lernigado (he is teaching)
naski (give birth to)
liberiĝi (get free, free himself)
naskiĝi (be born)
certiĝi (make sure of/that, assure myself)
fervoja stacio
Kiam vi naskiĝis (when were you born)?
Mi naskiĝis la 18-an de marto mil naŭcent okdek sep (I was born 18.03.1987).
The prefix mis- (incorrectly, in error):
misinformi (misinform)
misdiri (make a slip in speaking)
misa (wrong; false, erroneous)
miskompreno (misunderstanding)
misaŭdi (mishear, wrong to hear)
Traduku:
librejo, rerakonti, redoni, sanigilo, fotilo, malfermi ŝrankon,
malvarmeta, nemalvarmeta, montarano, montaranino,
malbelega, nebelega, malofte, neofte, mallarĝa, ĝardeneto,
ĝardenisto, katido, disĵeti, fajrero, relegi, maŝinisto, maristo.
folioj de papero
Leciono 9
Correlatives:
One:
iu - someone, somebody
kiu - who, which (one)
tiu - that (one)
ĉiu - everybody, each (one)
neniu - nobody, no (one)
Thing:
io - something
kio - what, what (thing)
tio - that (thing)
ĉio - everything
nenio - nothing
Kind:
ia - some kind of
kia - what kind of, what a...
tia - that kind of, that a...
ĉia - every kind of
nenia - no kind of
Place:
ie - somewhere
kie - where
tie - there, in that place
ĉie - everywhere
nenie - nowhere
Direction:
ien - somewhere
kien - where
tien - there
ĉien - in all directions
nenien - nowhere
Time:
iam - at some time
kiam - at what time, when
tiam - at that time, then
ĉiam - every time, always
neniam - at no time, never
Way:
iel - in some way, somehow
kiel - in what way, how
tiel - in that way, thus
ĉiel - in every way
neniel - in no way, nohow
One’s:
ies - someone’s, somebody’s
kies - which one’s, whose
ties - that one’s
ĉies - everyone’s, everybody’s
nenies - no one’s, nobody’s
Quantity:
iom - some (quantity)
Reason:
ial - for some (any) reason
19
ido dormas sur liteto
nokta ŝipo
akra kudrilo
sango sur mano estas
kiom - what quantity, how many, how much
tiom - that much/many, so much/many
ĉiom - the whole quantity, all of it
neniom - no quantity, none
kial - why
tial - so, therefore
ĉial - for every reason
nenial - for no reason
The particle ĉi denotes proximity, nearness.
Tie - there, in that place
ĉi tie = tie ĉi - here
Tiu ĉi studento estas pli saĝa ol tiu studento (this student is more intelligent than that
student). Tiu bildo estas pli bela, ol ĉi tiu.
The particle ajn (ever, whatever).
Kiu ajn (whoever). Kiam ajn (whenever).
ĉapo kaj ĉemizo sur
junulino estas
There is only one denial in the negative sentence.
Mi neniun vidis (I saw no one; I have not seen anyone).
Ŝi nenion ricevis (she didn’t get anything).
Ekzemploj.
Kiu lernas, tiu scias (He who learns, knows). Kiu volas, tiu povas (can).
Nun estas tia bona vetero (It’s such a nice weather now)!
Kie vi loĝas (Where do you live)?
Mi loĝas en urbo Moskvo, strato Konova, domo 10, loĝejo 5.
Tiu domo estas tiel alta, kiel la aliaj (that house is as high as the others).
Kiujn profesiojn vi scias (what kind of professions do you now)?
Ekonomiisto (economist)
abelisto (beekeeper)
policisto (policeman)
fizikisto (physicist)
juĝisto (judge)
ekologiisto (ecologist)
konsilisto (consultant)
verkisto (writer; verki - compose, work (literary))
belulino kun floro
The preposition por (for, in order to).
Por la lando (for the country).
Por kia celo (for what purpose)?
Aĉeti teon por $5 (buy tea for $5).
Por lernigi (in order to teach).
Ni estas por vi (we’re on your side).
Por ĉiam (forever).
Li forveturis por tri tagojn (he left for 3 days).
If the verb of the main sentence expresses a will, desire, duty, request or necessity,
bretoj estas en vendejo
then after the conjunctions ke (that), por ke the Imperative Mood is used.
I want him to study well (Mi volas, ke li lernu bone).
I wish you’d come (Mi volegas, ke vi venu).
Diru al li, ke li venu (Tell him to come).
Pri kio ŝi kulpas, ke ŝi pardonpetu (what’s her fault for asking for forgiveness)?
Vi vidas, ke mi manĝas (you see, I’m eating).
Vi vidas, kion mi manĝas (you see what I’m eating).
The prefix eks- (ex-, late, former):
eksestro (a former chief); eksparenco (a former relative); eksa (former).
20
barilo
The prefix pra- (great-, fore-, ancient):
prahomo (human ancestor); prapatro (forefather; grandfather); pratempoj
(prehistoric times); prahistorio (prehistory); praa (primal, relict).
The suffix -ind- (worthy of)
miri (be amazed, wonder, marvel), mirinda (amazing, wonderful, astonishing);
memori (remember), memorinda (worthy of remembering);
proponindo (worthy offer);
bedaŭri (regret, be sorry for), bedaŭrinde (unfortunately); aminda (worthy of
love); revinda (worthy of a dream); ripetinda (worthy of repetition);
inda - worthy. Ne dankinde (not at all)!
bela bildo
The prefix bo- (relation by marriage):
bopatro (fater-in-law); bopatrino (mother-in-law); bofilo (son-in-law);
bofilino (daughter in law); bofrato (brother-in-law); bofratino (sister-in-law).
The preposition je (at; can be rendered by various English prepositions
(it was introduced into Esperanto for those situations when there is no clear
logical choice for which preposition to use)).
Plena je zorgoj (full of worries); rajto je io (right to anything); riĉa je signifoj kaj
sencoj (rich in meanings and senses); edziĝi je belulino (marry a beautiful
woman); kontenta je sia vivo (pleased/happy with his life); disrompi je eroj
(break into pieces); larĝa je dek metroj (ten meters wide).
Je kioma horo vi venos? - Je dek minutoj post la dua (At what time are you
coming? - At 10 minutes past 2).
Je tricent metroj de la universitato (three hundred meters from the university).
Je tri minutoj antaŭ la kvina (three minutes to five).
Je via sano (To your health)!
junulino sur marbordo estas
Sufiĉas por hodiaŭ (that’s enough for today).
Leciono 10
The prefix fi- (shameful, immoral, corrupt, dissolute, dirty, slutty):
fiknabo (bully, hooligan); fihomo (bad man/person);
fivorto (obscene word);
afero (affair; matter, thing), fiafero (scam, fraud);
herbo (herb, grass), fiherbo (weed);
insekto (insect), fiinsekto (parasitic insect);
fia (abominable, foul, filthy, vile);
fiaĵo (filth, meanness);
fiulo (scoundrel, rascal, wretch).
abelo sur flava floro estas
policanoj kaj policistinoj
The suffix -aĉ- (contemptible, disgusting, wretched):
libraĉo (worthless book)
meblaĉo (bad/nasty furniture)
ĉevalaĉo (nag)
aĉa (bad, ugly)
aĉulo (bad/nasty/ugly guy)
aĉaĵo (abomination, muck)
The suffix -ism- (a doctrine, movement, system, way of behaving):
esperantismo (Esperantism); komunismo (communism)
tradiciismo (traditionalism); naciismo (nationalism)
spirito (spirit), spiritismo (spiritualism)
seksismo (sexism; sekso - sex); ismo (doctrine, system)
21
prahomoj
The suffix -uj- (container; a tree having fruit or flowers specified by stem; a country for
the nationality expressed by the stem (replaced by the suffix -i-)):
paperujo (folder for papers); kartujo (card folder);
dokumentujo (document folder);
mono (money), monujo (purse, wallet);
sukero (sugar), sukerujo (sugar bowl); sapujo (soap dish, soapbox);
vitratrinkujo - glass (vitro - glass (type of substance); vitrataso - glass cap);
pomo (apple), pomujo=pomarbo (apple tree);
angla (English), Anglio=Anglujo (England); Rusio=Rusujo (Russia);
ujo (container).
The suffix -end- (that which must be done):
pagi (pay), pagenda (due for payment);
farenda (to be performent, enforceable);
solvenda problemo (the problem that needs to be solved);
atingenda (to be reached, what’s to be achieved; atingi - attain, reach).
Ĉi tiu libro estas legenda (this book should be read)!
Tio estas farenda (it must be done)!
The suffix -ebl- (possible):
videbla (visible, visual); manĝebla (edible, eatable);
sanigi (to treate, cure), sanigebla (curable);
akcepti (accept, receive), akceptebla laboro (acceptable job);
kompreneble (Okay, I see; understandably; it’s clear);
necedeble (impossible to yield/concede/give up; cedi - yield, give up);
neeviteble (impossible to avoid/dodge);
kredi (believe), nekredeble (unbelievable, incredible);
kunigebla (connectable; compatible);
eble (possibly, perhaps, maybe); eble li venos (maybe, he’ll come).
If the direction is indicated without prepositions or after the prepositions
en, sub, sur, super, the accusative case is used.
Porko kuras en ĝardeno (a pig runs Profesoro ekzamenas studentojn en
around the garden).
klaso (a professor tests students in the
Simio iras en korton (the monkey goes to classroom).
the yard).
la mirinda virino
bonega somera vetero
fungoj en herbo estas
Kato iradas en la parko (a cat is walking Kemiisto invitis studentojn en la klason
in the park).
(the chemist invited the students into
Buso veturas en la arbaron (the bus the classroom). Mi veturas en
goes into the forest/woods).
Moskvon.
Sur la tablo estas lampo (there is a lamp
on the table). Sur la tablon falis kulero (a
spoon fell onto the table).
- Kien vi iras (Where are you going)?
- Mi iras en la universitaton.
The preposition en in such sentences may be omitted:
Mi veturas Moskvon.
fiherbo
After the prepositions al, ĝis, de, el, tra, the accusative case is not used:
Lernigisto sendis leteron al urbestro (the teacher sent a letter to the mayor).
The preposition tra (through).
Tra fingroj (through the fingers)
tra spaco (through the space)
travivi (to experience)
trae (through)
22
fiinsekto
tra surfaco (through the surface)
tra kadro (through the frame)
traa (through)
trai (to go through)
tra ringo (through the ring)
tra branĉoj (through the branches)
traigi (thread, pass through))
The adverbs indicating the direction are formed with the ending -n.
sendi norden aŭ orienten (send to the north or east);
parke (in the park); parken (to the park);
korben (to the basket);
poten (to the pot);
kuven (to the basin/ bowl/ trough/ bath).
The ending -n is also used to indicate TIME (dates), measures.
La duan de aprilo (on April 2nd).
Tagon antaŭ tio mi estis en urbo (the day before I was in the city).
Ĉiun trian lundon de ĉiu monato mi vizitas teatron (every third Monday of
each month I go to the theater).
La pomo pezas cent gramojn (the apple weighs 100 grams).
Bonvolu ŝanĝi 100 dolarojn (please exchange $100).
Mi havas okcent gramojn da fruktoj (I have 800 grams of fruit).
monujo plena de mono
sukerujo plena de
sukero
Ĝis la revido, ĉion bonan!
Leciono 11
The suffix -em- indicates a tendency, propensity or inclination toward what
is expressed in the root:
laborema (diligend, hard-working)
konsenti (to consent, agree)
dormema (sleepy)
kosentema (pleasant)
kriema (a person with a tendency to ofendiĝema (hurtful)
shout)
paco (peace, pacema - peaceful, loving
kolerema (wrathful, irritable)
peace)
parolema (talkative, talkable)
nervema (nervous)
legema (loving to read)
energiema (vigorous, energetic)
karesema (tender, gentle)
emo (tendency, inclination)
-Um- - the suffix with no fixed meaning; it just somehow modifies
the meaning of the root:
kolo (neck), kolumo (collar)
umo (the thing, the stuff)
teumi (drink tea)
necesumi - piss, poop
akvumi (watering)
(necesa - necessary; necesejo - lavatory
kafumi (drink coffee)
neceseja papero - toilet/lavatory paper)
gusto (taste), gustumi (taste it)
butono (button), butonumi (button up)
malvarmumi (to catch a cold)
pakumo (packaging)
brakumi (embrace; brako - arm; mano - hand)
aerumi (ventilate)
kunumi (to spend time together; hangout)
ruĝa paperujo
bona korto
lerneja klaso
The preposition pro (because, on account of, for the sake of).
Pro sociaj problemoj (because of social problems);
pro malsano (because of the illness);
pro reklamo (because of the advertising);
pro humoro (because of the mood);
23
kulero en vitrotaso
estas
proe = pro tio (because of this/that).
The conjunction ĉar (because, for, since).
Mi pensas, ke li estos bona soldato, ĉar li estas forta, saĝa kaj laborema.
The particle do (then, so, indeed, therefore);
kial do ne (Well, why not)?
Kion do vi volegas (Well, what do you want)?
Iru do (Go then)!
Vi, do, konas lin (you therefore know him; koni - know, recognize, be acquainted
with (as a person, etc.));
do nun ĉio estas klara (So, now it’s all clear).
Kio do li estas (Who is he, then)?
The preposition kontraŭ (against, in opposition to).
Kontraŭ la fluo (against the current);
kontraŭi (to be against it);
kontraŭaĵo (opposite);
kontraŭiĝi (to stand/become opposed; resist);
kontraŭulo (opponent);
kontraŭstaro (confrontation, the opposing).
Mi aĉetis la fromaĝon kontraŭ / por $100 (I bought this cheese for $100).
pomo sur branĉo estas
ringo sur fingro estas
The preposition krom (except, besides, apart from)
Krom la spegulo (besides for the mirror)
krom la kaĉo ( except for the porridge)
krom mem (except himself; mem - self)
kroma (additional)
krome = krom tio (besides, in addition to that...)
kromaĵo (addendum, add-on)
Traduku!
La feino (the fairy)
surfaco
Unu virino havis du filinojn. — La pli maljuna estis tiel simila (similar, alike) al la patrino
per siaj manieroj (maniero - manner, way) kaj vizaĝo (face), ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis
pensi, ke li vidas la patrinon; ili duope estis tiel malplezuraj (plezura - pleasant), ke oni
ne povis vivi kun ili. — La pli juna filino, kiu estis simila al sia patro laŭ (according to)
sia boneco, estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi (to find). Ĉar
ĉiu amas kutime (usually) homon, kiu estas simila al li, tial tiu ĉi patrino varmege amis
sian pli maljunan filinon, kaj en tiu sama (same) tempo (time) ŝi havis egan malamon
kontraŭ la pli juna. — Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senfine. — Inter
(between, among) aliaj aferoj (affairs) tiu ĉi malfeliĉa ido devis du fojojn en ĉiu tago iri
al tre fora ejo kaj alporti domen plenan (full) grandan botelon (bottle) da akvo.
The active participles (with an adjectival or adverbial sense) are formed by the suffixes:
-ant- , -int- , -ont- .
The present tense: vidanta - seeing; iranta - going; legante - reading (when reading);
the past tense: vidinta - having seen; irinta - gone, having gone;
leginte - after reading it (having read it);
the future tense:
faronta - about to make/do, vidonta - about/going to see;
legonta - about to read;
legonte - when he/she will read.
24
korbo da fruktoj
kadro
Sciencisto, vizitinta nian universitaton (the scientist who visited our university).
Estro, ekzamenonta nian vendejon (the boss who’s gonna check our store).
Ni parolis iradante (we were talking, walking around).
Mi vidas lin leganta = mi vidas lin legi = mi vidas, ke li legas (I see that he’s reading).
A participle by means of adding the ending -o forms a noun denoting an actor.
vizitinto - someone who visited
kritikanto - a critic
vizitanto - a visitor
uzanto - a user
vizitonto - someone who will visit
aganto - an agent
leganto - a reader
kreanto, kreinto - a creator
esperanto - a hopeful man/person
preĝanto - a praying man
Savanto - The Savior
plendanto - a plaintiff, a complainant
elektanto - a voter
posedanto - an owner
suferanto, suferinto - a martyr, a
ripozanto - a vacationer
sufferer
korespondanto - a correspondent
luanto - a renter
mendanto, mendinto - a customer
konkuranto - a competitor, a rival
serĉanto - a seeker
varianto - a noption, a variant
laborofininto - a man who’s finished
dormanto - a sleeping man
his work
komencanto - a beginner
batalanto - a fighter, a warrior
bonhumora virino
flo
ro en poto estas
Ĝis!
Leciono 12
The preposition dum (during, while):
dum la vizito (during the visit)
dum la festo (during the holiday/party)
dum la glito (during the slide/glide)
dum la ekskurso (during the excursion)
dum la aranĝo (during the arrangement)
dum la spiro (while breathing)
hundo en kuvo estas
dume (meanwhile, until)
The preposition trans (across, at/on the other side of):
la domo estas trans la rivero (the house is transaĵo (something on the other side)
on the other side of the river)
transsalti (jump over)
trans la supro (over the top)
trans la rando (over the edge)
transo (the other side)
transe (on the other side)
The conjunctions:
ju pli… , des pli … (the …, the …)
ju pli interese, des pli bone (the more
interesting, the better)
kvazaŭ (as if, as it were)
birdo kuŝis kvazaŭ mortinta
(the bird was lying there like dead)
nek … nek … (neither …, nor…)
transigi (move it; turn it over/into;
transform, convert)
transigilo (converter, transducer,
transmitter)
transulo (a man on the other side)
ronda butono
sed (but)
amikon esperu, sed senfare ne sidu
(hope for a friend, but don’t just sit
there)
tamen (however, nevertheless)
kvankam (although)
kvankam ŝi venis, ŝi tamen restis
25
kolo kaj kolumo
nek fiŝo, nek viando (neither fish, nor
meat)
malkontenta (even though she went
there, she wasn’t happy)
The prefix ĉef- (chief (adj.), head, main).
ĉefurbo (capital city)
ĉefe (mainly; first of all (= antaŭ ĉio))
ĉefo=estro (chief, boss)
ĉefregulo (the main rule)
Traduku!
ĉefaĵo (the main thing)
ĉefeco (the most important thing; leadership)
pakoj
La feino (adigo)
En unu tago, kiam ŝi estis apud (nearby, beside, near to) tiu fonto (fountain, spring),
venis al ŝi malriĉa virino, kiu petis ŝin, ke ŝi donu al ŝi trinki. — "Tre volonte, mia bona,"
diris
la bela knabino. — Kaj ŝi tuj (immediately, at once) lavis (washed) sian botelon kaj
plenigis (filled it up) akvon en la plej pura (pure, clean) ejo de la fonto kaj alportis al la
virino, ĉiam subtenante (supporting) la botelon, por ke la virino povu trinki pli bontaŭge
(taŭga - suitable). — Kiam la bona virino plentrinkiĝis, ŝi diris al la knabino: "Vi estas
tiel bela, tiel bona kaj tiel verparolanta
(verо - truth), ke mi devas fari al vi donacon (gift, present)" (ĉar tio ĉi estis feino, kiu
prenis sur sin la formon (form, shape) de malriĉa vilaĝa virino, por vidi, kiel granda
estos la boneco de tiu ĉi juna knabino). — "Mi faras al vi donacon," adigis la feino, "ke
ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo (mouth) eliros aŭ floro aŭ multekosta belŝtono
(ŝtono - stone)." Kiam tiu ĉi bela knabino venis domen, ŝia patrino insultis (scolded)
ŝin, kial ŝi revenis tiel malfrue de la fonto. — "Pardonu al mi, patrino," diris la malfeliĉa
knabino, "ke mi restis (stayed) tiel longe." — Kaj kiam ŝi parolis tiujn ĉi vortojn, elsaltis
(jumped out) el ŝia buŝo tri rozoj kaj tri grandaj multekostaj belŝtonoj. — "Kion mi
vidas!" diris ŝia patrino kun grandega miro. - "Ŝajnas (it seems) al mi, ke el ŝia buŝo
elsaltas rozoj kaj multekostaj belŝtonoj! De kio tio ĉi venas, mia filino?" (Tio ĉi estis la
unua fojo, ke ŝi nomis ŝin sia filino). - La malfeliĉa ido rakontis al ŝi ĉion, kio okazis
(happened) al ŝi, kaj, dum ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo multego da belŝtonoj. — "Se
estas tiel," diris la patrino, "mi devas tien sendi mian filinon. Maria, rigardu, kio eliras
el la buŝo de via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi bonege havi tian saman
(same) econ?" Vi devas nur iri al la fonto; kaj kiam malriĉa virino petos de vi trinki, vi
donos akvon al ŝi bontaŭge."
brakumo
bonega reklamo
kaĉo kaj fromaĝo
The passive participles are formed by the suffixes: -at-, -it-, -ot-.
The present tense: amata virino - a woman, who is (now) loved;
the past tense: fermita - (having been) closed; farita - (having been) done, made;
the future tense: farota laboro - work which has yet (is going) to be done.
La haveno, vizitita de la estro (The harbour that had been visited by the boss).
La leciono, vizitata de la lernanto (The lesson being attended by the student).
La kampo, vizitota de la vilaĝano (The field that the villager will visit).
Vizitite, ŝi malaperis (Upon being visited she disappeared).
Vizitate, ili laboris (When they were being visited, they’ve been working).
Vizitote, ŝi forveturis (When they were going to visit her, she left).
Vizitito (something that somebody
visited)
ekzamenata (examinee)
feino kun birdo
meritita (merited)
pruvita (that had been proven)
postulata (demanded)
26
bela virina vizaĝo
supozata (assumed)
preparita (that had been prepared)
trafite! (Hit! trafi - hit (the mark, goal),
catch (train, etc.))
premata (oppresed, pressurized;
premi - to press)
promesita (promised)
ekzerciteco (good training)
presita (printed)
tirata voĉo (long drawn-out voice;
tiri - draw, pull)
kunigita (connected)
fiksita (fixed)
fleksita (bent, curved)
apartenita (that belonged to)
ekzamenoto (the person who’s going to be
tested)
frotita (grated)
Estimata Irina (Dear Irina)!
Compound tenses.
Mi estis ekzamenita (I’ve been examined).
Mi estas manĝanta (I’m eating).
Mi estas manĝonta (I’m going to eat).
Li estis leganta la libron, kiam mi venis (he was reading the book when I got here).
Li estus leganta la libron, se li ĝin havas
(he would read the book if he had one).
Li estas skribinta la libron ĵus (he just wrote the book).
Mi estas skribanta (I’m writing).
Mi estas skribinta (I’ve written).
Mi estas skribonta (I’m going to write).
Mi estis skribanta (I was writing).
Mi estis skribinta (I already wrote (a long time ago)).
Mi estis skribonta (I was going to write).
Mi estus skribinta (I’d be writing (if it weren’t for...)).
Verku! Ĝis!
la Bonegaj Soldatoj
viro estas sur rando
Leciono 13
The preposition inter (between, among).
Inter homoj (among the people)
intera (intermediate, medium)
interparoli (talk)
internacia (international)
interaĵo (intermediate part)
intere (in the middle of)
ŝanĝi (change),
interŝanĝi (exchange)
The preposition ekster=malene (outside, out of).
Ekster la domo (out(side) of the house)
ekster la sistemo (out(side) of the
ekster la zono (out(side) of the zone)
system)
ekster la projekto (out(side) of the
ekster la ŝtato (out(side) of the state)
project)
ekster la paĝo (off the page)
ekster la leĝo (outside the law)
ekster la tabelo (out(side) of the table)
ekstero (external space)
The preposition laŭ (according to, along).
Laŭ mia opinio (in my opinion)
laŭa (relevant)
laŭeble (if possible)
laŭiri (going along)
laŭi (to be in compliance)
27
junulino estas apud
pomarbo
fonto de akvo
belulino kuŝas
laŭmezure (according to the measure)
laŭigi (adapt, align).
The preposition preter (beyond, past).
Preteriri (walk past, pass by)
pretervole (unwillingly)
preteratenti (miss it)
preteri (pass, skip, miss)
The preposition ĉirkaŭ (around, about).
La estro havas ĉirkaŭ 40 jarojn (The
leader is about forty years old)
ĉirkaŭ la tagmezo (around noon; mezo middle)
ĉirkaŭ Suno, Luno, planedo (around
the sun, the moon, planet)
Traduku!
ĉirkaŭi (surround)
La feino (adigo)
virino sidas
"Estus tre bele," respondis la filino malestime, "ke mi iru al la fonto!" — "Mi volas ke vi
tien iru," diris la patrino, "kaj iru tuj (immediately, at once)!" — La filino iris, sed
nevolege. — Ŝi prenis la plej belan botelon, kiu estis en la loĝejo. — Apenaŭ (scarcely,
hardly) ŝi venis al la fonto, ŝi vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan, kiu eliris el la arbaro
kaj petis de ŝi trinki (tio ĉi estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn
de estrino, por vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu ĉi knabino). — "Ĉu mi venis
tien ĉi," diris al ŝi la malestima kaj sintrotaksa (tro - too, too much; taksi - judge,
estimate, value, appraise) knabino, "por doni al vi trinki? Certe, mi alportis plej belan
botelon speciale (specially) por tio, por doni trinki al tiu ĉi sinjorino! Mia opinio estas:
prenu mem akvon, se vi volas trinki." — "Vi tute (wholly, entirely) ne estas estima," diris virino lavas siajn harojn
la feino sen kolero (anger). — "Bone, ĉar vi estas tiel servema (complaisant; servi serve), mi faras al vi donacon, ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via buŝo
serpento." Apenaŭ ŝia patrino ŝin rimarkis (noticed), ŝi kriis al ŝi: "Nu, mia filino?" —
"Jes, patrino",
respondis al ŝi la malestimulino, elĵetante serpenton. — "Ho (Oh!), ĉielo (sky,
heaven)!" ekkriis la patrino, "kion mi vidas? Ŝia fratino en ĉio estas kulpa (guilty); mi
pagos (will pay) al ŝi por tio ĉi!" Kaj ŝi tuj kuris bati (beat, strike) ŝin. La malfeliĉa ido
belŝtono
forkuris kaj kaŝis (hid) sin en la plej apuda arbaro. La filo de la ĉefego, kiu revenis de
ĉaso (охота), ŝin renkontis; kaj, vidante, ke ŝi estas tiel bela, li demandis ŝin, kion ŝi
faras tie ĉi tute sola (alone, sole) kaj pro kio ŝi malridas. — "Ho ve (ve - alas!; Ho ve! Oh, woe!), sinjoro, mia patrino irigis min for el la domo". La ĉefegido, kiu vidis, ke el
ŝia buŝo eliris iom da multekostaj belŝtonoj, petis ŝin, ke ŝi diru al li, de kie tio ĉi
venas. — Ŝi rakontis al li sian tutan historion. — La ĉefegido konsideris (took into
account), ke tia eco havas pli grandan indon, ol ĉio, kion oni povus doni donace al alia
virino, forkondukis (konduki - lead, drive (vehicle)) ŝin al la riĉdomego de sia patro, la
ĉefego, kie li edziĝis (married) je ŝi. — Sed pri ŝia fratino ni povas diri, ke ŝi fariĝis tiel
ŝi insultas
malaminda, ke ŝia propra (own (one's own)) patrino irigis ŝin for; kaj la malfeliĉa
knabino, multe kurinte kaj trovinte (afte finding) neniun, kiu volus ŝin akcepti, baldaŭ
(soon) mortis en arbaro.
Here's the poem by L.M. Zamenhof, "Ho, mia kor'!" - "Oh, my heart!
It was written after the completion of his grandiose work.
The translation of words of the poem:
trankvila - tranquil, calm, quiet; brusto - breast, chest; jam - already; teni - hold, keep;
venki - conquer, win; decidi - decide.
28
ŝi estas trinkonta
In poems, often the ending 'o' of the noun and the ending 'a' of the article la is
replaced by the apostrof ('). The emphasis in this case falls on the last vowel.
Ho, mia kor'
Ho, mia kor', ne batu maltrankvile,
El mia brusto nun ne saltu for'!
Jam teni min ne povas mi facile,
Ho, mia kor'!
Ho, mia kor'! Post longa laborado
Ĉu mi ne venkos en decida hor'!
Sufiĉe! trankviliĝu de l' batado,
Ho, mia kor'!
Novaj vortoj:
grio (hulled grain (such as oats))
lipo (lip)
osto (bone)
modelo (model)
etaĝo (floor)
nubo (cloud)
produkto (product)
ŝi ekzerciĝas
konto (account, reckoning of
debit and credit)
citrono (lemon)
ĉokolado (chocolate)
litro (liter, litre)
ungo (nail, claw)
haŭto (skin (e.g. human skin))
ŝi ekzameniĝas
Sufiĉas por hodiaŭ!
Leciono 14
Learn the words:
almenaŭ (at least)
ankaŭ (also, too)
ankoraŭ (yet, still)
ĵus (just now, not long ago)
ĵusa (just happened)
nur (only)
anstataŭ (instead of)
nura (the only one)
plue (next, onwards)
plui (продолжаться (и)
дальше)
pluigi (keep going (on))
hieraŭ (yesterday)
bela kaj interesa muro
punkto (point, dot)
malgraŭ (in spite of)
morgaŭ (tomorrow)
preskaŭ (almost, nearly)
ja ((emphatic particle)
plu (further)
indeed);
plua (further on; next)
Months (monatoj):
januaro
aprilo
februaro
majo
marto
junio
julio
aŭgusto
septembro
oktobro
novembro
decembro
pluaĵo (next, what will
happen next)
kaj tiel plu (and so on;
abreviation: ktp, k.t.p.)
ŝi frotas siajn okulojn
Legu kaj traduku la tekston!
La jaro
Tridek tagoj en septembro,
en april, juni', novembro,
dudek ok en februaro,
dudek naŭ en superjaro,
Restas sep monatoj, kiuj
havas tridek unu ĉiuj.
kato preteriras hundojn
29
Days of the week (sep tagoj):
lundo
merkredo
vendredo
mard,
ĵaŭdo
sabato
dimanĉo
Sep tagoj
Lundo, mardo kaj merkredo
poste ĵaŭdo kaj vendredo,
sekvas sese la sabato,
kaj la sepa - la dimanĉo.
(sekvi - follow).
kato kaŝiĝas
See how many words you can form from one root and translate them!
Sano, sana, sane, sani, sanu, saniga, saneco, sanilo, sanigi, saniĝi, sanejo, sanisto,
sanulo, malsano, malsana, malsane, malsani, malsanulo, malsaniga, malsaniĝi,
malsaneta, malsanema, malsanulejo, malsanulisto, malsanero, malsaneraro,
sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resaniĝanto, sanigilejo, sanigejo, malsanemulo,
sanilaro, malsanaro, malsanulido, nesana, malsanado, sanulaĵo, malsaneco,
malsanemeco, saniginda, sanilujo, sanigilujo, remalsano, remalsaniĝo, malsanulino,
sanigista, sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p.
ŝi koleras
Legu kaj traduku la faciligitan tekston!
Gerda malaperis (Gerda diappeared, author Claude Piron)
1. (En universitata manĝejo)
Tom: Saluton, Linda.
Linda: Saluton, Tom.
Tom: Diru al mi: kiu estas tiu?
Linda: Kiu?
Tom: Tiu alta, juna, blankharulo (blonde guy)...
Linda: Kiu?
Tom: Tiu, kiu sidas en la angulo (angle, corner).
Linda: Ho, tiu!
Tom: Jes, tiu.
Linda: Mi ne scias. Mi ne scias, kiu li estas. Nova studento, verŝajne (probably).
Tom: Li estas tute sola.
Linda: Ne. Rigardu. Bela knabino iras al li.
Tom: Ne bela. Juna, eble, sed ne bela. Nur vi estas bela, Linda.
Linda: Tom, kara! Kio okazas al vi? Eble vi laboras tro multe, kaj...
Tom: Nenio speciala (special) okazas al mi. Kaj mi ne laboras tro multe. Fakte, mi
laboras malmulte nun. La vera demando estas: kio okazas al vi, Linda? Nur vi estas
vere bela.
Linda: Nu, nu...
Tom:
Estas fakto. Nur vi estas bela, Linda. Mi estas sincera (sincerely). Venu
kun mi!
Linda: Sed...
Tom: Venu. Al la granda spegulo. Rigardu. Jen estas Linda, la plej bela virino en
la mondo, la plej bela virino en la tuta mondo.
Linda: Kaj jen estas Tom, la plej malserioza knabo en la tuta universitato.
2. Linda: Tom!
Tom: Kio okazas al vi? Vi estas blankvizaĝa! Bela, sed blankvizaĝa.
Linda: Tom! Ne rigardu!
30
li montras kiel kaj kien
bati
ŝi premas lian bruston
Suno kaj nuboj en ĉielo
estas
Ĉu li ne volegas edziĝi?
Tom: Kio okazas?
Linda: Strange (That’s strange, weird)! Okazas io stranga, io tre stranga. Tiu ulo,
tiu nova studento... Ne, ne, mi petas vin, ne rigardu. Estu diskreta (discreet,
cautious, restricted).
Tom: Maldie (The devil! Dio - God; maybe it’s the way to express it: aĉe)! Diru al
mi. Kio estas tiu sekreto (secret)?
Linda: Lia mano agas strange. Rigardu, se vi volas, sed plej diskrete. Turnu (turn
around) vin iomete (a little bit), eble, sed tute nature (naturally). Li ne vidu, ke vi
rigardas al li.
ankaŭ hundo servas
Tom: Vi pravas (you’re right). Io stranga okazas. Dum ŝi ne rigardas al li − ŝi nun
rigardas al la granda spegulo − lia mano iom post iom (little by little), tre tre malrapide
(slowly), apudiĝas al ŝia taso...
Linda: Estas io en lia mano.
Tom: Mi ne vidas. Li estas tro fora (far away; distant). Maldie! Tiu alta forta knabo nun
staras inter ili kaj mi. Mi ne plu vidas.
Linda: Sed mi vidas. Mi vidas bone. Mi vidas tre bone. Mi vidas tute bone. Ej!
Tom: Kio okazas?
Linda: Ŝi rigardas al li nun, kaj lia mano haltas (his hand stopped).
ŝi ne estas sola
Tom: Kaj kio plu? Diru al mi!
Linda: Nun li parolas al ŝi. Li montras al la pordo (door).
Tom: Eble li volas, ke ŝi rigardu al alia direkto (direction), ke ŝi ne plu rigardu al li.
Linda: Prave (that’s right), tute prave. Jen ŝi rigardas al la pordo. Li plu parolas kaj
parolas. Dum ŝi ne rigardas al lia direkto, lia mano plu
apudiĝas al la taso. Ej!
Tom: Kio? Kio okazas?
Linda: Lia mano revenas, tute diskrete, kvazaŭ tute nature.
Tom: Ĉu estas io en lia mano?
Linda: Nenio plu. Sed tute certe nun estas io en ŝia taso.
li estas trankvila
3. Bob: Maldie! Kio okazas? Vi vidiĝas kiel kaŝesploristoj (kaŝe - hiddenly; esplori –
explore, investigate). Ĉu mi povas sidi kun vi?
Linda: Saluton, Bob.
Tom: Bonan tagon, Bob.
Bob: Bonan tagon, Linda. Bonan tagon, Tom. Pardonu, ke mi ne salutis vin tuj.
Linda: Ne gravas (grava - important). Nun vi salutis, kaj ni pardonas vin.
Bob: Ĉu vi permesas (allow me, let me), ke mi sidu ĉe via tablo?
Linda: Kompreneble, vi sidu kun ni.
Bob: Mi tamen ne volas esti maldiskreta. Eble Tom parolas pri amo kaj preferas
(prefers) esti sola kun vi.
Tom: Mi ne parolis pri amo.
Linda: Li nur diris, ke mi estas la plej bela virino en la tuta mondo.
Bob: Li pravas. Tio ne estas amdiro, tio estas facila fakto.
Tom: Prave. Facila fakto.
Bob: Nu, certe, Linda estas tre bela, sed ne tio gravas (it’s important) nun.
Linda: Ne gravas, ĉu? Ne gravas, ke mi estas bela, ĉu? Jen bela aserto (assertion)!
Bob: Pardonu min. Mi volas diri, ke io estas pli grava.
Tom: Kio? Pri kio vi parolas? Kio estas pli grava? Vi ne vidis min, dum mi apudiĝas al
vi, sed mi vin rigardis.
Linda: Mi ne komprenas, pri kio vi parolas.
Bob: Mi parolas pri via vizaĝo.
Linda: Kio pri mia vizaĝo? Ĉu ĝi ne estas bela?
Bob: Ho jes, ĝi estas bela, ĝi estas la plej bela en la mondo. Sed ĝi estis stranga!
Linda: Stranga? Ĉu mia vizaĝo estis stranga?
Bob: Jes. Via vizaĝo estis stranga. Fakte, viaj vizaĝoj estis strangaj. Stranga vizaĝo de
kaŝesploristino kaj stranga vizaĝo de kaŝesploristo. Vi
31
La Venko
flankoj k anguloj de
rektangula triangulo
vidiĝis strange. Mi bone rigardis vin, dum mi apudiĝis al vi, kaj estis stranga vidaĵo
de via vizaĝo, Linda, kaj ankaŭ via, Tom. Kiel mi jam diris, vi vidiĝis kiel
kaŝesploristoj.
Leciono 15
You’ve already studied all the grammar in the course. It remains to learn the last 90
roots and to consolidate the knowledge, having finished the training detective (the
choice of which was not accidental, because there are audio files and a feature film,
in which 98% of the words will be known to you).
belaj manoj, ungoj kaj haŭto
Novaj vortoj:
ruli (roll, rolling);
profito (prophet);
sonĝo (dream);
vana (vain);
signo (sign, mark, token);
dependi (depend);
spuro (spoor, footprint,
partio (party, side, faction);
mark, scent, track, trace);
efektiva (real, actual).
4. Bob: Diru al mi sincere, pri kio vi parolis.
Tom: Ni parolis pri tiu ulo.
Bob: Kiu ulo?
Tom: Tiu viro ĉe la angulo. Tiu juna viro.
Bob: Pri kiu vi parolas? Ĉu pri tiu blankharulo, kiu sidas kun Gerda?
Linda: Gerda! Vi do scias, ke ŝia nomo estas Gerda! Vi do konas ŝin!
Bob: Nu, mi ne vere konas ŝin. Mi scias, kiu ŝi estas. Tio estas alia afero (дело; вещь).
Linda: Kiu do ŝi estas?
Bob: Sed vi ne respondis al mi. Vi ne respondis al mia demando. Ĉu vere pri
tiu blankaharulo vi parolis?
Tom: Jes. Pri li.
Bob: Mi ne konas lin. Mi neniam vidis lin antaŭe.
Linda: Sed, diru al mi, kiu estas tiu Gerda?
Bob: Ŝi venis por lernigi. Temas pri la arto kompreni, pri kio temas sekreta mesaĝo.
Fakte, ŝia fako estas la malnovaj sekretaj lingvoj.
Tom: Mi ne komprenas. Kiu, en universitato, volas lerni pri la malnovaj sekretaj lingvoj?
Bob: Ankaŭ mi ne tute komprenas. Estis ideo (idea) de Ronga, la profesoro pri
lingvoscienco. Li konsideras, ke sekretaj lingvoj estas speco (kind, species) de la arto
informarilati (rilati - relate to, concerned with), kaj ke ili do rilatas al lingvoscienco.
Linda: Eble jes. Eble li pravas. Kaj tamen tiu ideo estas iom stranga, ĉu vi ne
konsentas?
Bob: Jes. Ĝi vidiĝis strange ankaŭ al mi, kiam oni parolis pri ĝi.
Linda: Eble Ronga, la lingvoscienca profesoro, nur volegis, ke bela virino kunlaboru
kun li. Ĉu ne estas bona ideo kunlabori kun bela knabino, kiam tio estas ebla?
Tom: Mi jam diris al vi, ke ŝi ne estas bela. Nur vi estas bela.
Bob: Mi ne konsentas. Estas fakto, ke Linda estas tre bela, ke ŝi estas la plej bela
knabino en la mondo. Sed ankaŭ Gerda estas bela, iom malpli bela, sed tamen bela;
ĉu vi konsentas?
Tom: Tute ne. Por vi, eble. Sed por mi ne. Por mi, nur Linda ekzistas (exist) kiel bela
virino.
Bob: Ĉu vi volas diri, ke por vi Linda estas la sola bela virino en la tuta mondo?
Tom: Jes, por mi, Linda estas la sola bela virino en la tuta mondo.
Bob: Maldie! Vi verŝajne amas ŝin.
5. Bob: Nu, vi ankoraŭ ne diris al mi, kio okazis, dum vi kaŝe rigardis tiun duopon.
Linda: Okazis io vere stranga.
32
citrono kaj ĉokolado
ili interparolas
virino dormanta kun
libro
Tom: Vere stranga, fakte. En la mano de tiu junulo estis io.
Bob: Kio?
Linda: Ni ne povis vidi. Io tre eta. Malgranda afero (thing; more precisely, it would have
been: substanco - substance; or aĵo). Afereto.
Tom: Kaj dum ŝi ne rigardis, lia mano (al)apudiĝis al ŝia taso.
Linda: Kaj kiam ŝi ekrigardis lin, lia mano ekhaltis.
Tom: Tiam li montris ion al ŝi. Memkompreneble, li volegis forturni ŝian atenton.
Linda: Kaj li sukcesis. Li plene sukcesis. Ŝi rigardis al la pordo. Kaj dum ŝi rigardis for, junulino kun speguleto
lia mano subite (suddenly) estis super ŝia taso, dum unu momento, ne pli, kaj tute
nature revenis. Malplena.
Bob: Ĉu ĝi estis plena antaŭe?
Tom: Ne plena. Kompreneble, ĝi ne estis plena. Sed estis io en ĝi, kaj post kiam ĝi
estis dum momento super la taso de Gerda, estis plu nenio en ĝi.
Linda: Certe estas iu substanco.
Tom: Iu sanigilo.
Bob: Kiel vi povas scii, ke ne estis tute facile erego da sukero?
Linda: Li ne agus tiel kaŝe, se estus nur sukero.
Tom: Krome, ĉi tie ne estas erega sukero. Estas nur pulvora (powder) sukero, en kuleroj plenaj de grioj
sukerujoj.
Bob: Eble li havis suker/er/eg/on en la poŝo (pocket) kaj...
Tom: Ĉu vi ofte iradas kun sukereregoj en via poŝo?
Bob: Vi pravas. Tiu ideo estas sensenca. Tamen...
Linda: Rigardu! Jen ŝi ekstaras, kaj ekiras for.
Bob: Ŝi ŝajnas tute normala. Verŝajne vi pensis ion malbonan, dum temas pri tute
facila, tute natura okazaĵo.
6. Tom: Ĉu vi aŭdis? Kio estis tio?
Bob: Jes, mi aŭdis. Mi aŭdis ion.
Linda: Ankaŭ mi aŭdis strangan bruon, kvazaŭ iu falus en la trairejo (corridor).
Bob: Kvazaŭ ŝi falus.
Tom: Mi havis la saman penson kiel vi. Ankaŭ mi pensis tion. Ankaŭ mi pensis: jen
Gerda falas en la trairejo.
Linda: Ĉu ni iru vidi?
Tom: Kompreneble. Ni iru tuj.
Bob: Mi iru kun Tom, sed vi restu ĉi tie, Linda. Rigardu tiun junulon, kun kiu Gerda
parolis, kaj kiu eble metis sanigilo en ŝian kafon.
Linda: Ĉu vi duope foriras kaj mi restu tute sola? Mi iom timas.
Bob: Ni ne havas la tempon interparoli. Ni devas iri vidi tuj. Restu trankvile ĉi tie. Vi
estas en sendanĝero (danĝero - danger). Venu, Tom, ni ne maltrovu tempon.
7. (En la trairejo)
Tom: Jen ŝi estas. Ni pravis. Ŝi apenaŭ havis la tempon alveni ĝis la angulo, jam ŝi
falis. Videble, ŝi estas senkonscia (konscii - be conscious of, aware of). Ŝi maltrovis la
konscion kaj falis.
Bob: Ĉu ŝi ankoraŭ vivas?
Tom:
Jes. Ne timu. Ŝi maltrovis la konscion, sed ŝi ne maltrovis la vivon. La koro
batas. Ĝi batas malforte, sed tamen batas. Ŝi do vivas. Eble ŝi apenaŭ vivas, sed ŝi
vivas.
Bob: Kion ni faru?
Tom: Kion vi opinias?
Bob: Ŝajnas, ke ŝi dormas.
Tom: Ni devas informi la estr/ar/an/ojn. Tuj. Mi iros. Ili eble decidos voki sanigiston, kaj
almenaŭ tuj sendos zorgistinon (zorgi - care for, attend to, look after;
more precisely: san/ig/ant/in/on). Certe estas zorgistino en ĉi tiu universitato, ĉu ne?
Bob: Verŝajne, sed mi ne scias certe. Mi estas ĉi tie apenaŭ sep tagojn.
33
buŝo, lipoj, dentoj
ĝi kulpas
interesa pordo
Tom: Nu, mi tuj iros informi ilin. Restu ĉi tie kun ŝi. Sed ni unue metu ŝin pli bone, ke ŝi
kuŝu kun la piedoj pli altaj ol la kapo.
Bob: Ĉu vere? Ĉu vere vi volas, ke ŝi kuŝu kun la piedoj pli altaj ol la kapo? Tio ne
estas bona.
Tom: Tamen, kiam iu maltrovis la konscion, tio estas la preciza pied/trov/iĝo, se mi
bone memoras, kion oni lernigis al mi.
8. En la universitata memserva manĝejo, Linda sidas kaj pensas. Ŝi pensas ne tre
trankvile. Fakte, ŝiaj pensoj iĝas pli kaj pli maltrankvilaj. Ŝi rigardas la junan viron, kiu
metis ion en la kafon de Gerda. Ŝi pli kaj pli maltrankviliĝas. Tom kaj Bob estas for jam
longe. Ili ne revenas. Ĉu do vere okazis io al Gerda? Sed kio okazis? Ĉu io grava?
Linda rigardas la junulon kaj pensas:
"Kion mi faros, se li ekstaros kaj foriros? "Ĉu mi sekvos lin? Ĉu mi sekvu lin?
"Kion mi faru, se li iros eksteren? Ĉu mi sekvu lin eksteren? Ĉu mi sekvu lin ekstere?
Mi ne scias, kion mi faru. Mi ne scias, kion mi faros. Mi ne scias, ĉu mi sekvos lin aŭ
ne. Kaj se li foriros en aŭto? Ĉu ankaŭ mi sekvu lin aŭte?
Jam estas vespero. Baldaŭ venos nokto. Jes. Baldaŭ noktiĝos. Ĉu mi sekvu lin nokte?
Kaj eĉ se li ne iros eksteren de la universitato, eĉ se li restos ĉi tie, ĉu mi sekvu lin? Se
li eliros tra tiu ĉi pordo, li iros en la trairejon al iu ĉambro. Ĉu mi sekvu lin en la
trairejon? Ĉu mi sekvu lin en la trairejo? Ĉu mi sekvu lin en la ĉambron, en kiun li
eniros? Ne. Neeble. Mi atendos en la trairejo. Sed se nenio okazos? Se li restos longe
plu en la ĉambro? Kaj se li eliros tra tiu pordo, li iros eksteren, verŝajne al la urbo. Ĉu
mi sekvu lin al la urbo? Ĉu mi sekvu lin en la urbon? Ĉu mi sekvu lin en la urbo? "Se li
iros piede, eble li vidos min, verŝajne li vidos min. Li komprenos, ke mi lin sekvas. Li
turnos sin al mi. Mi ektimos. Mi blankiĝos kaj tuj poste ruĝiĝos. Ĉiaokaze, mi
maltrankviliĝos. Jam nun mi maltrankviliĝas. Se li iros per buso, li eĉ pli certe vidos, ke
mi sekvas lin, ĉar ni devos kune atendi ĉe la haltejo." Linda ne sukcesas decidi, kion ŝi
faru. Ŝi timas. Ŝia koro batas rapide. Ŝi volus, ke Tom kaj Bob estu kun ŝi, ke ili helpu
ŝin, ke ili helpu ŝin decidi. Ŝi estas tute sola. Ŝi sentas (feel, perceive), ke ŝia koro
rapidiĝas, sed ŝi ne scias, kion fari. Kaj jen, antaŭ ol ŝi povis decidi, antaŭ ol ŝi
sukcesis retrankviliĝi, jen la juna viro ekstaras. Li rigardas al la traireja pordo. Ĉu tien li
iros? Li rigardas al la pordo, tra kiu oni eliras al la urbo. Ĉu tien? Jes, tien li iras. Kaj
Linda tuj ekstaras kaj ekiras al la sama pordo. Ne ŝi decidis. Ŝajnas, ke ŝia korpo
decidis mem. Ŝajnas, ke ŝiaj piedoj agas mem. Nu, ĉiaokaze, jen Linda sekvas lin.
stranga k mirinda ŝtono
hundo kaj osto
ĝi estas gravega
Leciono 16
Novaj vortoj:
benzino (gasoline);
imposto (tax, duty);
lango (tongue (anatomy));
krano (tap, faucet, spigot);
viro rulas kovrilon de
rado
kruco (a cross);
fadeno (a thread);
serio (series);
distanco (distance);
kulturo (culture,
refinement);
nivelo (level);
ligi (bind, tie, fasten);
amplekso (extent, size).
9. "Ŝi kuŝas meze de la trairejo! Venu, venu tuj. Certe la afero urĝas," diras Tom. Li
rigardas la zorgistinon: ŝi estas dika, grasa (grease, fat) virino kun bluaj okuloj, ruĝaj
haroj, kaj tre ronda vizaĝo. Jam iomajn minutojn li provas (attempt, try to; test, assay)
diri, kio okazis, sed ŝajnas, ke tiu zorgistino ne rapide komprenas. La vorto "urĝa"
(urgent) ŝajnas ne ekzisti en ŝia vortaro.
"Kuŝas, ĉu? Meze de la trairejo, ĉu vere?" ŝi diras. Videble, la zorgistino apenaŭ povas
kredi.
"Kial, maldie, ŝi kuŝus meze de la trairejo?" ŝi demandas.
34
substanco
spuro de bato
"Mi petas, venu urĝe. Mi ne scias, kial ŝi kuŝas tie. Mi nur diras, kion mi vidis. Ni trovis
ŝin tie. Eble ŝi estis malsana. Mi ne scias. Ŝi maltrovis la konscion. Nun certe oni devas
urĝe okupiĝi pri ŝi."
"Stranga afero!"
"Nu, mi ne estas fakulo (fako - department, specialty). Vi jes. Okupiĝi pri malsanaj
homoj estas via fako, ĉu ne? Venu tuj. Urĝas!"
"Nu, nu, nu, nu. Kial, maldie, ŝi maltrovis la konscion en la trairejo? Stranga ideo! Oni
neniam maltrovas la konscion tie."
"Ĉu vere? Kie do oni maltrovas la konscion en ĉi tiu universitato? Pardonu min, sed mi
ne konas la tradiciojn. Mi estas novulo. Apenaŭ sep tagojn mi estas ĉi tie."
"Juna viro, en ĉi tiu universitato, oni maltrovas la konscion en la klasĉambroj, oni
maltrovas la konscion en la manĝejo, oni maltrovas la konscion en la dorm-ĉambroj,
oni maltrovas la konscion en la lavejoj, eble eĉ oni povus maltrovi la konscion en iu
estrara oficejo (ofico - office, job position). Sed pri la traireja
mal/trovkonscio mi neniam aŭdis. Stranga nuntempo! Stranga junularo! Oni faras ion
ajn niatempe."
"Vi parolas, parolas, paroladas, kaj dume tiu kunsentinda knabino kuŝas en la trairejo,
kaj neniu zorgas pri ŝi!"
"Nu, nu, ne maltrankviliĝu, juna viro, ne havu zorgojn. Ni tuj rapidos tien, kaj mi tuj
prizorgos ŝin."
Kaj ili kune rapidas al la ejo, kie Tom lasis (lasi - leave, allow, let) sian amikon kun
Gerda. Sed jen subite Tom haltas.
"Kio okazas? Kial vi ekhaltis?" demandas la zorgistino.
"Ŝi estis ĉi tie, kaj ne plu estas, sed..."
"Sed estas iu alia, kaj li estas senkonscia, ŝajnas al mi. Ĉu vi konas lin?"
"Jes, estas mia amiko Bob. Kio okazis al li?"
La zorgistino iras al Bob, kiu falsidas ĉe la traireja muro. Ŝi tuŝas lian kapon.
"Batita! Oni batis la kapon al li!"
"Maldie! Bob, Bob! Respondu! Ĉu vi aŭdas min? Diru ion, mi petas! Kio okazis?" Sed
Bob ne respondas, kaj Tom iĝas pli kaj pli maltrankvila.
mirinda sonĝo
stranga signo
poŝa horloĝo
10. Fakte, Tom ne estas ema kredi la zorgistinon. Kial? Ĉu vi scias, kara amiko, vi kiu
sekvas ĉi tiujn interokazaĵojn (events) ekde la unua vorto?
Ĉu vi scias, kial Tom ne emas kredi la zorgistinon? Ne. Certe vi ne scias. Ankaŭ mi ne
scias. Sed fakto restas fakto, eĉ se ni ne komprenas ĝin. Kaj la fakto estas, ke Tom ne
emas ŝin kredi. Tom estas agema knabo kaj eble tiu tro parolema zorgistino ne ŝajnas
al li kredinda. Eble li opinias, ke tiu zorgistino tro emas paroli, kaj do ne estas kredinda.
Aŭ ĉu temas pri io alia? Tom ege ŝatas sian amikon Bob. Li ŝategas lin. Li lin amas,
fakte. Bob kaj li amikiĝis antaŭ longe en la urbego, kie ili vivis tiutempe – ili dumtempe
simio zorgas pri hundido
eĉ iradis al la sama lernejo – sed poste Tom devis iri al malsama urbo, kaj ili ne plu
vidis sin reciproke (reciprocally). Kiam, antaŭ iomaj tagoj, ili retrovis unu la alian en la
sama universitato kaj ege dankis la okazon. Ili treege ŝatas la tiean bonegan vivon. Ili
ŝategas ĝin. Duopo estas agemaj, laboremaj knaboj, kun speciala ŝato al la iom
timemaj studentinoj. Eble ĉar timema junulino estas malpli timinda ol ino neniam ema
timi, ol sen/tim/ulino. Ĉu vi komprenas? Sed nun Tom sin demandas, kial li sentas tiun
zorgistinon nekredinda. Li preferus malparoleman, grava/vidiĝan sinjorinon. Tiu ĉi ne
vidiĝas tre zorgeme, kaj li ne trovas ŝin atentema pri liaj demandoj. Verdire, li opinias
ŝin ema fifari sian laboron. Li timas, ke ŝi ofte agas fifare. Fifaremaj homoj ekzistas en
la mondo. Kial tiu tro parolema zorgistino ne estus unu el ili? Ĉu li misis, kiam li turnis
sin al ŝi? Sed al kiu alia li povus sin turni? Ŝi estis la sola zorgistino, kiu troviĝis en la
universitato. Aŭ ĉu li mispensas? Kaj nun li sentas sin ema zorgi pri Linda. Ĉu tiu
signo de eco
belega knabino ne troviĝas en danĝero? Li amas ŝin, li eĉ amegas ŝin, pli kaj pli, kaj la
ideo, ke danĝeraj homoj povus fari ion al ŝi, apenaŭ estas travivebla. La vivo ne estas
facila, kaj ŝajnas nun, ke la tuta afero iĝas pli kaj pli malŝatinda.
35
11. Linda ekhavis ideon. Ŝi aliris la junan blankaharulan viron, dum li apudiĝis al sia
aŭto, kaj alparolis lin: "Sinjoro, ĉu vi bonvolus helpi al mi?" Li turnis sin al ŝi kun vizaĝo
ŝajne ne tre kontenta, kaj ŝin rigardis dum longa senvorta minuto. "Kiel mi povus vin
helpi?" li fine demandis, kaj li tuj aldonis:
"Bonvolu pardoni min, se mi respondas nee, sed al mi tempo vere malsufiĉas. Mi
devas urĝe veturi al la urbo."
"Precize tiel vi povas min helpi. Mia aŭto mallaboras. Io estas fifarita en ĝi. Mi ne
sukcesas ĝin irigi..."
"Pardonu min, sed mi ne sukcesus rebonigi la aferon, eĉ kun plej granda bonvolo. Pri
aŭtoaranĝaĵo (car construction) mi scias nenion. Mi ĉiam miras vidi, ke veturiloj entute
funkcias. Kiam mi vidas maŝinon, ĉiam mirigas min, ke tia ŝajne senorda aranĝo de
koro
eroj kaj objektoj (objects) igas aŭton iri. Mi..."
"Mi ne petas vin ripari (fix, repair, mend) mian veturilon, vi min miskomprenis." La ideo
de Linda estis jena: sekvi lin estus danĝere, sed se li veturos aŭte, mi petos lin akcepti,
ke mi veturu kun li, kaj dum la veturado mi igos lin paroli. Mi diskrete faros ŝajne
kutimaj demandojn, kaj paroligos lin. Tiel mi scios kiel eble plej multe pri li.
"Nu, bone," li fine konsentas. "Konsentite, venu." Kaj li malfermas la pordon de la aŭto
por ŝi.
"Dankon, vi vere estas tre helpema. Tio ege helpas min. Mi plej sincere dankas."
"Ne dankinde," li respondas, iom seke. Kaj li ekirigas la aŭton.
"Mi ne ŝatas la ideon, ke mi devos venigi ripariston, maŝiniston," ŝi diras. "Mi tute ne
ŝatas aŭtojn, fakte. Mi havas veturilon, sed mi ne ŝatas aŭtojn."
La alta junulo nur malparolas.
"Ne estas facile igi lin diri ion," pensas Linda, iom zorge, sin demandante, ĉu estis saĝe
enigi sin en tiun fiaferon. Ŝi forte volegas lin paroligi, sed samtempe timas
malkontentigi lin. Neniam estas facile trovi plene kontentigan manieron agi.
"Ĉu maltrankviligas vin, se mi parolas?" ŝi demandas, "vi eble estas malparolema."
Kruco; signo de vivo,
"Mi havas zorgojn," li respondas.
senmorteco; ŝlosilo de
"Mi ne volas maltrankviligi vin. Estas jam tiel bonkore, ke vi min veturigas. Mi vere
kaŝa scio
sentas grandegan dankemon al vi."
"Ne dankinde," li ripetas, kaj malparolas plu, pripensema.
Leciono 17
Novaj vortoj:
rango (rank, class, grade);
plasto (plastic (type of televido (television (the
material));
medium));
funkcio (function);
kalsono (trousers, slacks);
kalsoneto (pants);
tramo (tram,
streetcar);
bero (berry);
rado (wheel);
printempo (springtime);
normala (normal, ordinary,
typical, usual);
organo (organ (anatomy)).
12. Bob duone malfermas la okulojn, ilin refermas, ilin malfermetas denove,
ilin refermas, doloraŭdiĝas, kaj finfine malfermas ilin tute larĝe.
"Donu al mi ion por trinki," li diras.
"Trinki? Kion vi volegas trinki?" demandas Tom.
"Ion ajn. Alkoholon (alcohol). Donu al mi tason da alkoholo."
"Kiel vi sentas vin?" diras la zorgistino Marta.
"La kapo doloras," Bob respondas doloraŭdiĝe. "Mi petas vin, bonvolu doni
al mi ion por trinki."
"Ĉu vi bonvolas iri," Tom petas la zorgistinon, "kaj alporti al li tason
da alkoholo?"
La zorgistino iom nedecidas, sed fine kapjesas.
36
kato trinkas el krano per
lango
Diino kun fadeno
"Ĉu mi ankaŭ voku la policon?" ŝi diras. "Li ja ricevis baton, baton sufiĉe fortan, por ke
li iĝu senkonscia. Laŭ mia opinio, tio pravigas, ke oni venigu la policon. Ĉu vi ne
konsentas?"
"Ankaŭ akvon," diras Bob, antaŭ ol Tom trovas la tempon respondi al Marta. "Mi tre
volegas trinki. Mi trinkos alkoholon plezure, sed unue mi trinku akvon. Bonvolu alporti
al mi tre grandan tason da akvo kaj iom grandan tason da alkoholo."
"Jes. Estus saĝe voki la policon," Tom respondas al la zorgistino.
"Se vi ne alportos al mi ion por trinki, mi iros mem," diras Bob. "Mi tre volegas trinki. Vi
ne povas pensevidi (imagine), kiom mi volegas trinki. Mi tuj iros trinki akvon. Kaj poste
mi iros aĉeti alkoholon. Ĉu oni povas ricevi alkoholon en la memserva manĝejo?"
"Ne, tute ne," Marta respondas, "sed mi havas alkoholon en mia ĉambro.
Mi alportos ĝin al vi. Aŭ venu mem, se vi povas. Ĉu vi povas stariĝi?"
"Mi povas," diras Bob, tre malrapide stariĝante kun la helpo de Tom kaj de la zorgistino,
"kvankam dolore."
Ili iras al ŝia ĉambro.
"Trinku tiom da akvo, kiom vi volegas, " ŝi diras. "Kaj poste mi donos alkoholon al vi.
Eksidu sur tiun seĝon, ĝi estas tre bontaŭga, vi vidos."
Bob sidiĝas sur la seĝon, iom doloraŭdiĝas, kaj ricevas grandan tason da akvo kun
videble grandega plezuro. "Doloras al mi la kapo," li diras.
"Diru," petas Tom, "kio okazis. Ĉu finfine vi klarigos al ni? Ni estas ege
scivolaj (curious)."
Bob pripensas iomete, trinkas iom da akvo, metas la manon al la kapo kun dolora
esprimo (expression) survizaĝe, kaj fine respondas:
"Mi ne povus klarigi. Nenio estas klara. Mi estis tie apud Gerda. Mi
aŭdis nenion, mi aŭdis neniun bruon (noise). Kaj subite ĉio eksplodis (explode) en mia
kapo kaj mi mortis."
13. La vojo ŝajnas longa, kiam oni malparolas la tutan tempon. Linda estas parolema;
krome, ŝi volegas ricevi informojn pri sia stranga kunulo; ŝi do tute ne ŝatas tiun longan
malparoladon. Kial ne provi denove? Ŝi decidas, ke ŝi rekomencos paroli. Se li ne
ŝatos, nu, li esprimos sian malŝaton, kaj ili plu veturos senvorte, kaj la vojo plu ŝajnos
longega.
"Vi diris...," ŝi komencas, ne sciante, kiel ŝi finos, sed feliĉe ideo tuj venas: "Vi diris, ke
vi havas zorgojn. Nu, ofte oni sentas sin pli bone, kiam oni esprimas siajn zorgojn al
iu."
"Vi estas scivolema, ĉu ne? Nu, mi ne volas esti malbonmaniera kun tiel bela knabino,
kiel vi. Pardonu, se mi ne montras min pli amikiĝema. Sed miajn zorgojn mi ne povas
klarigi."
"Ĉu vi estas certa? Oni ofte pensevidas, ke afero estas neebla, ĉar oni ne scias, kiel
komenci, sed..."
"Ne. Kiom rilatas al mi, ne estas tiel. Mi ne povas rakonti pri miaj zorgoj, ĉar ili rilatas al
homojn, pri kiuj mi ne rajtas paroli. Oni devas esti diskreta, ĉu ne? Ĉu vi ŝatus, ke viaj
amikoj rakontu ĉion pri vi al nekonato?"
"Kompreneble ne. Mi bone komprenas vin. Fakte, mi ne estas speciale scivola. Mi
komencis diri tion nur, ĉar mi trovis la malparolon peza kaj la vojon pli kaj pli longa. Sed
mi tute ne volus maldiskreti."
"Estas fakto, ke oni kutime interparolas, kiam oni veturas kune. Mi verŝajne ne estis tre
ĝentila, lasante tiun malparolon adi kaj adi pli kaj pli peze por vi. Mi eĉ ne rimarkis, ke
malparolo estiĝas kaj adas. Mi estis plena de miaj pensoj, de miaj zorgoj, kaj ankaŭ de
la vojo. Oni devas atenti la vojon, kiam oni aŭtadas, ĉu ne? Strange, kvankam vi estas
tre bela kaj sidas tuj apud mi, plej apude al mi, mi tamen forgesis pri vi. Nur ekzistis por
mi la vojo en miaj okuloj, kaj la zorgoj en mia kapo."
"Ĉe mi okazis la malo. Mi ade pensis pri vi. Mi rimarkis, ke vi ne vidiĝas tre ĝoje. Vi
ŝajnis malfeliĉa. Mi min demandis, ĉu mi povus helpi. Vi ja tre helpeme konsentis min
veturigi. Mi sentas min danka. Mi volus redoni al vi saman servon. Mi opiniis, ke se mi
37
buso sur haltejo
forlasita domo
nivelilo de akvo
ligaĵo da branĉetaĵo
virino riparas aŭton
helpas vin vortigi vian malĝojon, tio eble senpezigos vin, kaj mi estos kontenta agi
helpe. Eble estas malsaĝe, sed mi ĉiam volegas feliĉigi la homojn."
"Vere, vi estas tre bonkora. Mi ege bedaŭras, ke mi ne povas jesi al via propono. Sed,
kiel mi jam diris, miaj zorgoj rilatas al aferojn, pri kiuj mi ne rajtas rakonti. Nu, jen ni
alvenas. Kie vi volegas, ke mi lasu vin?"
"Kien precize vi iras? Kie vi haltos? Kie vi lasos la aŭton? Vi povus lasi min tie. Estos
plej facile por vi."
"Ĉiam scivola, ĉu ne? Vi ŝatus scii, kien mi iras," li diras ridante, dum Linda sentas sin
ruĝiĝi, ĉar tian rimarkon ŝi tute ne atendis. Dum momento, ŝi ne scias, kiel respondi. Ŝi
sentas sin malsaĝa.
"Tute ne," ŝi fine diras, malvere. "Kien vi iras, tio tute ne interesas min. Mi proponis tion
nur, ĉar tio ŝajnis plej facila. Sed se maltrankvilas vin, ke mi scios, vi povas lasi min ie
ajn en la centro (center, centre). Ekzemple ĉe la Internacia Hotelo, aŭ ĉe la Granda
Teatro. Ĉiaokaze, mi treege dankas vin kaj mi facile trovos mian vojon. Jen. Tie ĉi estas
bonege. Koran dankon, kaj ĝis revido, kara sinjoro."
"Ĝis revido, kara kaŝesploristino!"
La aŭto forveturas, kaj Linda ne povas forturni la okulojn de ĝi. Kara kaŝesploristino,
vere! Kion li volis diri? Ĉu li pensis vere pri tio? Nia kunsentinda Linda ne scias, kion
pensi.
14. "Kie maldie mi troviĝas?" diris al si Gerda, kiam ŝi vekiĝis. Ŝi kuŝis sur lito – sur
malbona, tro mallarĝa lito – en ĉambro nekonata, en domo nekonata. Malsufiĉis al ŝi
forto, kaj ŝia tuta korpo iom doloris; ŝi estis laca (tired), kvazaŭ ŝi estus laborinta
multajn horojn sinsekve en la kampoj, kvazaŭ ŝi estus movinta pezajn ŝtonojn dum
multaj kaj multaj tagoj, sen eĉ horo da dormo, kvazaŭ ŝi estus irinta dum multaj
monatoj sur malfacila monta vojeto. Unuvorte, ŝi estis lacega, kaj ŝajnis al ŝi, ke ŝia
korpo plendas pri troa laboro, nehome peza, nehome malfacila, nehome laciga. Kaj
tamen ŝi sciis, ke ŝi faris neniun korpan laboron; ŝi sentis sin malĝoja; ŝiaj okuloj
malsekiĝis; ŝi malridis. Ne estis multe da lumo en la ĉambro. Kvankam ŝi sentis sin tiel
laca, tiel senforta, scivolo pri la ĉi/ejo (about this place) tamen superis ŝian volegon plu
kuŝi. Ŝi sekigis siajn okulojn kaj ellitiĝis. Ŝi iris al la eta fenestro, esperante malfermi la
dikajn fenestrokovrilojn, kiuj malhelpis la envenon de lumo. Ŝi ankaŭ esperis, ke ŝi
vidos la sunon. Krome, estis tre varme en la ĉambro, kaj estus saĝe malfermi la
fenestron por enlasi iom da pura aero. Sed ŝi ne sukcesis. Io malhelpis, ke tiu malnova
fenestro moviĝu. Ŝi iris al la pordo; ĝi estis ŝlosita, kaj ŝlosilo nenie videblis. La ĉambro
estis malbela, ne tre pura. Apud la muro staris tablo kaj seĝo. Ŝi sidiĝis sur la seĝon,
metis la brakojn sur la tablon, la kapon en la manojn, kaj malridis. "Enŝlosita mi estas,"
ŝi pensis. "Oni enŝlosis min!" Antaŭe ŝi ne multe pensis pri la plezuro esti libera. Liberi
estis io ege natura: ŝi iris, kien ŝi volegis, sen iu ajn malhelpo, kaj tiu libereco ŝajnis
rajto memkomprenebla. Kaj nun oni malliberigis ŝin malantaŭ ŝlosita pordo. Ŝi, kiu tiom
ŝatis ĝoji, ridi, kanti, kiu tiom ŝatis ludi kaj iradi sub la suno, nun ne plu trovis en si la
ŝercemecon, kiu tiom ofte helpis ŝin en la malfacilaj horoj de la vivo. Ŝi ne povis vidi la
eksteran sunon, kaj same en ŝia koro ne plu lumis la kutima suno de ĝojo. Kaj jen
subite ŝi reagis: ŝi iris al la pordo kaj ĝin batis kun plej granda forto; ŝi faris timigan
bruon, sed nenio okazis. Ŝi vokis pli kaj pli laŭte (loudly), kriis, kriegis, samtempe
piedbatante la pordon, sed venis neniu respondo, neniu reago. Senespera, ŝi revenis
al la lito kaj rekuŝiĝis, pli laca ol iam ajn. Dum multaj horoj ŝi restis tiel, kuŝe, kaj fine,
tro laca, ŝi ekdormis. Vekis ŝin ida voĉo; ĝi venis el iu alia ĉambro, en la sama domo,
tute certe; ĝi diris: "Neniam diru nek al via patro nek al via patrino, ke ni venis en la
forlasitan domon. Estas malpermesite ludi ĉi tie. Se ili scius..." Alia voĉeto respondis:
"Mi neniam diros. Nek al mia patro, nek al mia patrino. Ne havu zorgojn. Neniam oni
scios, ke ni venis ludi ĉi tie." Gerda diris: "Idoj, ĉu vi aŭdas min?" Ŝia koro batis espere.
"Iu parolis," sonis unu el la idvoĉoj, sed aŭdeble la knabo ne parolis al Gerda, nur al sia
kunulo. "Ĉu vi aŭdis?" "Estis kvazaŭ voĉo de virino," diris la alia. "Idoj, venu, helpu min,
mi estas mallibera, oni ŝlosis la pordon, mi estas enŝlosita, venu, mi petas, mi petegas,
38
plasta manĝilaro
novega tramo
beroj en telero estas
bona televidilo
scivola besto
liberigu min," Gerda plu petegis. Sed la reago de la idoj estis plej timiga. "Venu!" kriis
unu. "Estas ne/ekzist/ul/o!" "Vi pravas," la dua respondis, "oni ĉiam rakontis pri
neekzistulo en ĉi tiu forlasita domo. Neekzistulino, oni diris, kaj la voĉo estis ina. Ni
rapide forkuru!" "Mi timas," ankoraŭ diris la unua, dum la bruoj klarigis al Gerda, ke la
du knaboj forkuras kaj lasas ŝin sola, sola, sola...
Leciono 18
15. "Bonan matenon, ho plej bela, ĉu vi bone dormis?"
"Bonan matenon, Tom. Mi ne dormis tre multe. Kaj vi, ĉu vi dormis kontentige?"
"Bonege, kara, bonege. Sed diru do al via plej kredinda amiko, kial vi ne sufiĉe dormis."
"Ĉu ne estas klare al vi? Mi tro pensis. Mi pensadis tutnokte pri ĉio, kio okazis hieraŭ."
"Estas fakto, ke mi ne revidis vin hieraŭ, post kiam mi eliris kun Bob por okupiĝi pri
printempaj floroj
Gerda. Ni lasis vin en la memserva manĝejo kun la tasko (задача) kaŝesplori la
blankaharulon. Kiam mi revenis, vi estis for. Kien vi iris? Ĉu vi rakontos al mi pri via
agado?"
"Kun plezuro, sed ankaŭ vi rakontos al mi pri via agado poste, ĉu ne? Nu, mi veturis al
la urbocentro kun tiu junulo. Mi rakontis al li, ke io fifara okazis al mia aŭto, kaj mi petis
lin min veturigi. Li variis (was hesitating; varia - variable), sed fine decidis jese. Mi
volegis lin paroligi, por ekscii pri li kiel eble plej multe, sed mi ne sukcesis. Ni diris unu
al la alia nur tre kutimajn aferojn."
"Ĉu vi almenaŭ scias, kien li iris en la urbo, laŭ kiuj stratoj, al kiu domo?"
"Atendu. Mi rakontos ĉion. Por ke mia peto ŝajnu natura, mi petis lin lasi min en la
centro. Li lasis min ĉe la dekstra flanko de la Granda Teatro, kaj li veturis plu. Mi ne
sciis, kion fari. Mi iradis en la urbo, pensante, ke mia ideo ne estis tiel bona: mi eksciis
nenion pri li, kaj troviĝis sen aŭto en la mezo de la urbo. Fakte, mi sentis min iom
malsaĝa. Mi iradis de strato al strato, provante elpensi planon, kaj jen subite mi vidas
lin eliri el la poŝtoficejo. Mi estis nekredeble bonŝanca (ŝanco - chance, undesigned
occurrence). Pensevidu! Se mi estus troviĝinta naz-al-naze kun li precize kiam li eliris esprimo de dubo sur ŝia
vizaĵo
el la poŝt-oficejo...! Sed mi vidis lin sufiĉe frue por min kaŝi."
"Feliĉe, ke vi vidis lin sufiĉe frue!"
"Kiel mi diris: mi estis bonŝanca, mi vidis lin precizatempe. Nu, li iris piede, kaj mi
decidis lin sekvi. Ĉu vi konas tiun grandan vendejon, kiu vendas kvardek malsamajn
specojn de pano kaj ĉiaspecajn ĉokoladojn kaj aliajn dolĉaĵojn? Sur la maldekstra
flanko de la strato, kiu iras al la Ĉefa Sportocentro. Estas granda vendejo de mebloj
apude. Nu, ne gravas, ĉu vi konas aŭ ne. Li eniris tiun panejon, aŭ tiun dolĉaĵvendejon,
aŭ tiun... nu... tiun pan- kaj dolĉaĵvendejon, kaj eliris post minuto portante paperan
sakon, kiu vidiĝis plenplena. Ŝajnis, ke li aĉetis la tutan vendejon. Mi devas diri, ke ili
vendas tre bonajn aĵojn en tiu ejo. Mi, kiu tiom ŝatas ĉokoladon kaj dolĉaĵojn, ofte irus
tien kaj aĉetus multon, se mi ne timus dikiĝi. Nu...e... kion mi rakontis?"
"Vi rakontis pri via kaŝesplora sekvado, sed vi devojiĝis de la ĉefa vojo de via rakonto
al flankaj konsideroj pri pano kaj ĉokolado. Fakte, ĉu vi volegas iom pli da pano? Kion precize en la centro de la
vi trinkas ĉi-matene (this morning)? Teon, mi vidas. Ĉu vi ŝatus, ke mi replenigu vian
celo
tason?"
"Jes, dankon. Mi plezure trinkos plian tason da teo. Dankon, Tom, kara. Nu, do..."
16. "Kie mi estis en mia rakonto? Ha jes! Mi memoras. Li eliris el tiu vendejo kun
papera sako plena je dolĉaĵoj."
"Eble estis ĉefe pano."
"Prave, eble pano. Ĉiaokaze, jen mi ekvidis lian aŭton, kiu staris flanke de la strato. Mi
pensis: nun li forveturos aŭte, kaj mi ne plu povos sekvi lin. Sed ne. Li nur iris porti tiun
sakon al la aŭto, ĝin metis en ĝin, reŝlosis la aŭtopordon, kaj plu piediris. Nur tiam mi
havis la ideon skribi la numeron (number) de lia aŭta numerplato (plata - flat). Mi do
eksekvis lin plu. Li iris sur la dekstra flanko de la strato, kaj mi sekvis iom fore sur la
maldekstra flanko."
39
ĝi estas grandampleksa
"Ĉu li rimarkis, ke vi lin sekvas?"
"Certe ne. Subite, li eniris bonegamanĝejon. Mi variis: ĉu ankaŭ mi eniru? Aŭ ĉu mi tro
ŝancos, ke li vidos kaj rekonos min? Unuflanke, mi volegis kaŝesplori lin. Aliflanke, la
ŝanco, ke li rekonos min, estis reala (real), kaj min maltrankvilis. Dum mi staris tie
decidovarie, eniris la bonegamanĝejon aro da soldatoj, eble ok aŭ naŭ, junaj viroj, kiuj
servis, videble. Dum ili eniris kaj la pordo estis malfermita, mi vidis, ke la
bonegamanĝejo estas granda kaj plena je homoj. Mi sekvis la ok aŭ naŭ soldatojn kaj
trovis sidejon ne tre videblan de la ejo, kie mia blankaharulo ĵus eksidis."
"Li do estas via blankaharulo, ĉu?"
"Ne parolu malsaĝe. Vi bonege scias, kion mi volas diri. Estis la bonegamanĝejo kun
stranga muziko kaj strangaj vestaĵoj. La servantoj estis vestitaj per t.n. (=tiel nomataj)
naciaj vestoj multkoloraj. Mi manĝis bonegan flu/aĵ/manĝ/aĵ/on (soup), sed poste ion,
pri kio mi ankoraŭ nun min demandas, ĉu estis eroj el hundo aŭ kato. Certe ne estis
kokidaĵo, sed krom tio mi havas neniun certecon. Ankaŭ la kresk/aĵ/manĝaĵo (salad)
estis tre bona, sed la kuko (sweet: bun, pie, cupcake) estis treege dolĉa, tro dolĉa por
mi, kaj same la kafo; ĝi estis nekredeble plena je sukero, kaj mi manĝis tiom da
kafpulvoro, kiom mi trinkis da kafo."
"Mi miras pri la grava ejo, kiun konsideroj pri manĝo kaj trinko okupas en via
kaŝ/esplora/rakonto, kaj mi atendis interesajn novaĵojn."
"Ne ridu pri mi, aŭ mi ne adigos la rakonton. Okazis io. Du el la soldatoj estis koleraj,
ĉar la servanto ne volis porti al ili alkoholon. Ili faris bruegon, kriegis, kriaĉis, la aliaj
provis ilin malparoligi, kaj finfine speco de malpaco (paco - peace) komenciĝis inter ili.
Ili ekbatis unu la alian kun rimarkinda forto. Subite, jen unu telero flugis tra la aero,
poste du, tri, kvar, kvin aliaj teleroj, unu taso eĉ flugis ĝis la malplanko ..."
"Kia ĝojo! Kia plezuro! Kiajn bonegajn amikojn vi trovis!"
"Ĉefe, kia bruo! Ŝajnis, ke ili rompas mil tasojn samtempe, dum cent viroj kune kriaĉas,
kaj dek muzikistoj provas kune superi la bruon de la telera malpaco."
"Tre bela okazaĵo, ĉu ne? Mi gratulas vin. Estis kuraĝe (kuraĝa - courageous, brave)
resti tie."
"Jes. Kia vivo! Krome, mi estas kuraĝa, ĉu vi neniam rimarkis?"
"Mi ne konas vin sufiĉe, sed via kuraĝo ne mirigas min. Bela, kuraĝa, bonkora: vi estas
la bonega virino. Sed pri via bonegeco ni havos aliajn okazojn paroli. Kio okazis post la
telera, tasa kaj kafa malpaco?"
"Mi rimarkis tre bedaŭrindan aferon, nome, ke la blankaharulo ne plu troviĝas en la
bonegamanĝejo. Li certe foriris, dum mi tiom interesiĝis pri la intersoldata malpaco. Mi
vere bedaŭras mian kaŝesploremo. Sed kion fari? Bedaŭri ne helpas, mi fifaris mian
taskon. Mi provos ne fifari ĝin alifoje."
"Nu, prave, estas tre bedaŭrinda afero. Eĉ se nur ĉar ĝi montras, ke vi tamen ne estas
plene bonega. Sed mi almenaŭ ĝojas pri unu afero: vi fakte ne tiom interesiĝis pri via
blankaharulo. Do eble vi pravas, eble li ne estas via blankaharulo, eble vi tamen
preferas vian karan amikon Tom."
"Eble, eble. Sed ĉu vi vere scias, kial mi forturnis miajn okulojn de tiu blankaharulo,
kvankam mi antaŭe decidis plej multe informiĝi pri li?"
"Nu, verŝajne ĉar..."
"Ĉar unu el tiuj junaj soldatoj estis tiel bela viro!"
17. "Sed kial, kial, kial?" diris la policano preskaŭ krie al sia edzino, kiu estis lia plej
helpema kunlaboranto. "Diru al mi kial, kaj mi solvos la problemon. Oni ne kaptas
homon por la facila plezuro travivi fiaferon! Ŝi ne estas riĉa. Ne kun la espero ricevi
monon ili ŝin kaptis. Ŝi ĉiam vivis plej trankvilan, honestan vivon. Do, ne ĉar ŝi aliĝis al
iu malleĝa agado ili ŝin kaptis. Pro kio do? Por kio?"
"Ŝi lernigas, vi diris al mi. Kion do ŝi lernigas? Kio estas ŝia fako?"
"Ŝi lernigas historion, sed ŝi estas specialisto pri la sekretaj lingvoj de la deksepa kaj
dekoka jarcentoj."
40
kato estas en danĝero
numero sep
vitrotaso da lakto kaj
kuketoj
simio lacas
"Pro tio verŝajne ŝi malaperis, sed ni ne trovos la kialon (reason, cause) uzante nur
nian pensevidon. Ni prefere uzu la faktojn. Ni provu kunmeti ilin, rekunmeti la
sinsekvon de la okazaĵoj. Kiel la afero komenciĝis?"
"Ni ne scias multon. Mi rakontu jene. Du gestudentoj – Tom kaj Linda – rimarkis, ke alta
blankaharulo metas ion en la tason de Gerda. Ili rimarkis depro lia kaŝa, ŝtela maniero
agi. Iom poste, Gerda eliras el la memserva manĝejo tra la pordo traireja. Tuj poste
aŭdiĝas bruo, kvazaŭ iu falus. Bob, kiu aliĝis al Tom kaj Linda intertempe, eliras kune
kun Tom. Ili trovas Gerdan en la trairejo: ŝi kuŝas senkonscia. Tom foriras serĉe al
helpo, dum Bob gardas la junan profesorinon. Kiam Tom revenas kun la zorgistino,
Gerda malaperis, sed ĉi-foje Bob estas senkonscia, batita al-kape. Intertempe la
blankaharulo eliris tra la alia pordo de la memserva manĝejo, kaj sekvis Linda. Ŝi
sukcesas kunveturi en lia aŭto, sed ne sukcesas igi lin diri ion.
"Ĉu la aŭto estis lia? Ĉu ne estis ŝtelita veturilo?"
"Ne. Verŝajne li ne pensis, ke iu ekscios ion. Kiam ŝi petis, ke li veturigu ŝin, li malŝatis
tion, sed li verŝajne opiniis, ke estos strange malakcepti ŝin."
"Vi do scias, kiu li estas, ĉu ne?"
"Jes, ni ekzamenis. Estas la frato de Marta, unu el la universitataj zorgistinoj, tiu, kiun
Tom venigis."
"Interese! Plej interese! La gefratoj eble kunlaboras en iu fiagado. Kion ili respondas al
via demandado pri tiuj strangaj okazaĵoj?"
"La zorgistino nur rediras la samon, kiel Tom. Kaj la blankaharulon ni ankoraŭ ne
pridemandis."
"Kial?"
"Por ke li ne pensu, ke ni konas pri li. Li estas nia sola ŝanco retrovi Gerdan.
Bedaŭrinde, en la lastaj tagoj, li vivas plej normalan vivon, iris al neniu speciala ejo,
faris nenion atentindan. Eble li faris sian fiaferon kaj ĝin finis. La aliaj – tiuj, kiuj forkuris
kun Gerda, kiam Bob, kiu gardis ŝin, estis senkonsciigita – certe estas la gravuloj. Ili
devas ekzisti, ĉar nek la alta blankaharulo, nek lia fratino Marta povis forporti Gerdan.
Se estos memkomprenebla, ke la tasko de la blankaharulo estis nur faligi ian dormigan
substancon en la trinkaĵon de Gerda, ni lin pridemandos. Ni ĝis nun esperis, ke li
kondukos nin al la malaperinta belulino. Sed pli kaj pli ŝajnas, ke tio ne okazos.
signoj de danĝeroj
fervoja bileto
kampo, plata ejo
Leciono 19
18. "Vi ne ŝatas vian fiekzistado, ĉu? Vi volegus ŝanĝi ĝin, ĉu ne? Nu, estas facile
ŝanĝi vian fiekzistadon. Vi ŝatus manĝi ion, ĉu ne? Eregon da pano vi volegas, tute
certe. Aŭ ĉu frukton? Jen, rigardu, mi havas pomon kaj oranĝon (orange) por vi. Kiel
belaj ili estas! Plenaj je suko (juice), kompreneble. Se vi estus konsentinta labori por ni,
vi jam estus plene manĝinta. Kaj jen io alia: kuko. Ĉu ne bonega, belega, manĝinda
kuko? Ankoraŭ varma, ĵus kuirita. Tuŝu, sentu mem, kiel varmeta ĝi estas. Vi volegas
manĝi nur pro via malsaĝeco. Se vi estus saĝa, vi konsentus fari la etan laboron, kiun
fluaĵmanĝaĵo
mi petas de vi, kaj vi tuj ricevus la manĝaĵojn. Mi bedaŭras, ke vi estas tiel malsaĝa.
Estas bedaŭrinde, vidi tiel belan knabinon suferi pro malesto de manĝaĵo. Mi sincere
bedaŭras vian malsaĝecon. Nur eta "jes", kaj ĉio ĉi estos via."
Li ŝajnigas sin helpema, sed estas io tre aĉa en lia vizaĝa esprimo. Gerda sentas sin
pli kaj pli malforta. Estas varme en ĉi tiu ĉambraĉo, kio ne estas facile elportebla.
Krome, ŝi volegas manĝi, kaj la vido de tiu pomo kaj de tiu oranĝo estas vere suferiga.
Kaj tamen ŝia devo estas diri "ne".
"Ĉu vi legis la dokumenton, ĉu vi komprenis ĝin?" li aldonas, kvazaŭ espere.
Kompreneble ŝi legis: ŝi estis scivola. Almenaŭ ŝi bezonis (needed to) scii, kial oni ŝin
kaptis kaj senigis je libereco. Tial ŝi legis. Estis malfacile kompreni, komence, sed iom oranĝoj sur branĉo estas
post iom ŝia memoro plene revenis, ŝi rememoris la principojn (principles) de tiu
sekreta lingvo, kaj ŝi sukcesis kompreni ĉion; ŝi havis nenion alian por fari. Dum multaj
horoj ŝi estis sola kun tiu dokumento, kiun ili lasis al ŝi. Sed ŝi decidis neniam respondi
41
al ili; ŝi ja antaŭ longe promesis al Profesoro Kosadi, ke pri tio ŝi ĉiam malparolos.
Neniam ŝi ŝanĝos sian decidon.
"Ĉu vi legis la dokumenton?" sonas duan fojon la aĉa voĉo.
Ŝi plu malparolas, kaj li eliras, kolerega. Li eliras kun la pano, la pomo, la oranĝo kaj la
kuko. Feliĉe, ke almenaŭ ili lasis al ŝi akvon, varmaĉan akvon, jes ja, apenaŭ
trinkeblan, sed tamen akvo. Maleston de manĝaĵo eblas pli malpli elporti, sed maleston
de akvo ne. Minutoj preteras. Multaj minutoj. Unu horo, du horoj, ĉu tri horoj? Ĉu multaj
horoj? Kiel scii? Ne estas horloĝo sur la muro, kaj ili prenis ŝian brakhorloĝon. La lumo
apenaŭ ŝanĝiĝas en la ĉambro, pro la nemoveblaj fenestro-kovriloj. Ĉu estas frue, ĉu
estas malfrue, ŝi tute ne povas scii. Tago, nokto, mateno, vespero ĉi tie estas samaj.
Sunlumo neniam envenas. Kaj jen la aĉulo revenas, kun aŭdaskribilo. Li irigas
aŭdaskribaĵo. Eta, plenda malridema voĉeto aŭdiĝas, kaj romp/tuŝas la koron de
Gerda:
"Patrino, patrineto mia, mi petegas vin. Faru, kion ili volas. Ili kaptis min. Mi ne scias,
kie mi estas. Estas malbonege. Mi timas. Mi tiom volegas reiri nian domen. Mi petegas
vin, faru tion, kion ili volegas. Se ne, ili faros malbonon al mi. Ili ne diris, kion. Ili ne
volas diri. Sed mi scias, mi sentas, ke estos malbonege. Kunsentu min, kara, kara
patrino. Kunsentu vian filinon. Mi timegas. Rapidu, rapidu, ke plej frue ili liberigu min. Ili
ne volas, ke mi parolu pli longe, sed mi havas paperon kaj skribilon, kaj mi tuj skribos
leteron al vi. Mi nur petegas: faru tion, kion ili volegas!"
"Jen la letero," li kriaĉas, kaj post ridaĉo li aldonas:
"Nu, tio verŝajne sufiĉos. Mi revenos post iom da tempo. Mi estas certa, ke vi iĝos
saĝa, finfine. Kaj jen. Prenu ĉi tion, ĝi helpos vin pensadi."
Kaj tion dirante, li ĵetas al ŝi belegan pomon. Gerda sentas sin, kvazaŭ Eva ĉe l'
serpento.
19. Petro: Eble ni forkuris tro rapide. Ĉu vere neekzistuloj ekzistas?
Ralf: Ĉu vi volas rakonti pri la voĉo al viaj gepatroj? Se jes, vi ne plu estas mia amiko.
Se ili scios, ke ni ludis en la malpermesita domaĉo, vi...
Petro: Ne. Mi tute ne volas diri al la gepatroj, ke ni ludis tie. Tio estas nia sekreto. Mi
nur v...
Ralf: Jes. Sekreto kunigas la amikojn. Se vi gardos la sekreton, vi restos mia amiko.
Sed se vi malkaŝos ĝin al granduloj, mi... mi... mi suferigos vin, mi igos vin malridi tiel
grave, ke neniam plu en via tuta vivo vi malmemoros tiun tagon. Kredu min, en via tuta
vivo, tio estos la lasta fojo, kiam vi rompis promeson. Kio? Ĉu tio igas vin ridi?
Petro: Mi ne ridas, mi nur v...
Ralf: Ankaŭ mi ne ridas. Mi parolas plej serioze. Oni ne ridas pri veraj danĝeroj, ĉu? Kaj
se vi...
Petro: Sed mi tute ne volas diri ion al la gepatroj. Mi nur...
Ralf: Kaj se vi rakontos ĝin en la lernejo, ne estos pli bone por vi. Mi malridigos vin tute
same. Mi malpurigos viajn vestojn, kaj via patrino krios kolere kiam vi revenos vian
domen. Mi kuŝigos vin en akvo kaj sidos sur via kapo. Mi kaptos vin per mia speciala
kaptilo kaj veturigos vin en la montaron kaj forlasos vin tie, kaj vi estos tute sola kaj
maltrovita, kaj vi malridos. Vi...
Petro: Vi eĉ ne scias aŭtadi. Mi ne kredas je via kaptilo. Kaj krome, mi nur...
Ralf: Jes, mi scias aŭtadi.
Petro: Vi ne rajtas aŭtadi ĉar vi estas tro juna. Kaj vi ne havas aŭton.
Ralf: Mi ne zorgas pri tio, ĉu mi rajtas aŭ ne. Se mi farus nur tion, kion mi rajtas fari, mi
farus nenion. Mi ŝtelos iun veturilon, jes, mi ŝtelos veturilon de iu lernigisto en la lernejo
kaj veturigos vin sur monton kaj lasos vin tie kaj vi malridos. Se vi parolos al iu el niaj
samklasanoj aŭ samlernejanoj, la tuta lernejo ekscios pri la virino el la malnova
domaĉo, kaj poste la gepatroj...
Petro: Vi diris "virino", do vi ne kredas, ke estas neekzistulo. Vi do konsentas, ke...
Ralf: Kompreneble mi ne kredas je neekzistuloj. La virino, kiun ni aŭdis, estas virino,
kiun mi kaptis kaj gardas tie. Mi planas igi ŝin mia servistino: ŝi faros ĉion, kion mi
42
katido estas kuraĝa
grava aranĝo
insulo en maro estas
sanktulino
li kisas ŝin
volos. Kaj se vi parolos pri ŝi... Nu, mi ne volas paroli pri tio, kio okazos al vi, ĉar vi tro
timus...
20. Ireroj (steps). Oni iras sur la strato. Gerda aŭskultas atente; ŝi antaŭsentas, ke io
grava baldaŭ okazos. Bruo de multaj homoj. Ili venas. Ili ŝajnas multaj, laŭ la bruo: ĉu
nun oni venos are por ŝin suferigi? Ŝlosiloj. Bruo de ŝlosiloj trans la pordo. Iu enmetas
ŝlosilon en la fermilon (замок). Ŝi scias, ke ne estas ŝia kutima vizitanto. Li ne agas
tiel. Li enmetas tre rapide la ŝlosilon, ĝin turnas, eniras. Ne ĉi tiu. Li provas unu fojon.
Ne sukcesas. Plia bruo de ŝlosiloj. Alian fojon li provas, sen pli da sukceso. Li provas
ree kaj ree per malsamaj ŝlosiloj. Aŭdeblas, ke li ne konas la fermilon. Kiam li enmetis
ŝlosilon, li tenas ĝin laŭ malsamaj direktoj, kvazaŭ li ludus per ĝi, verŝajne ĉar li
esploras nekonatan fermilon. Kaj jen li fine sukcesas! Li eniras.
"Polico!" li diras, kaj Gerda devas superi fortan emon salti al li por lin kisi (kiss). Estas
alta viro, maldika, kun malblankaj haroj kaj verdaj okuloj, kiu sin tenas tre inde. Post li
venas aliaj homoj, multe pli junaj. Ŝi jam vidis tiujn vizaĝojn. Studentoj ili estas. Ilia
sinteno estas tute malsama: libera.
"Tiuj gejunuloj multe helpis min," la policano klarigas. "Ni ne estas sufiĉe multaj en la
polico por ĉion fari, kaj ilia helpo estis tre bonvena (a welcome; Bonvenon! Welcome!)." Kaj li prezentas (present, introduce) ilin: Tom, Bob, Linda. Kiam ŝi aŭdis la
irerojn, Gerda pensvidis, ke venas sep, ok, eble naŭ homoj, sed almenaŭ ses; fakte, ili
estas nur kvar.
"Mia filino...?" ŝi demandas, kaj ŝi apenaŭ povas eligi la du vortojn, tiom ŝi timas la
respondon.
"Savita: ŝi nun estas en via domo, kun via edzo. Viaj kaptintoj estas malprofesiuloj, kiuj
agis fifare. La etulino estis ĉe la onklino de Marta, la universitata zorgistino. Ni facile
trovis ŝin. Ŝi tre ĝojis revidi la patron, kaj sia domon, kompreneble."
"Ho, mi dankas, mi dankegas vin. Via diro ŝanĝas mian tutan vivon. Sed diru: kiel vi
alvenis ĉi tien? Kiel vi malkovris, ke ili tenas min enŝlosita en ĉi tiu domaĉo?"
"Du knaboj rakontis pri voĉo en ĉi tiu malnova, forlasita domo. Dank' al (thanks to) ili...
Sed nun rakontu vi. Kion viaj kaptintoj celas? Kio estas ilia celo? Kial vin teni
mallibera?"
"Ili volas, ke mi traduku malnovan dokumenton. Mi malkonsentis. Tiam ili opiniis, ke
perforte ili sukcesos. Ili preskaŭ sukcesis. Per malesto de manĝaĵo, unue, kaj poste per
la aŭdinformo de mia filino. La malesto de manĝaĵo ne estis facile elportebla, kredu
min, sed la aŭdaskribaĵo...! Fakte mi ege volas manĝi nun. Mi petas, ĉu iu el vi
bonvolus iri aĉeti manĝaĵon por mi? Io ajn estos bonvena." Linda foriras por aĉeti
manĝaĵojn.
"Vi rakontos al mi, ĉion," ŝi diras al la du knaboj elirante.
Gerda rakontas pri la dokumento; ŝi tenas ĝin enmane kaj tradukas, vorton post vorto;
krome, ŝi donas ĉiujn necesajn klarigojn. La policano kapjesas komprene. Gerda
klarigas al li ankoraŭ pli pri la kondiĉoj de sia mallibereco. Kaj jen la policano havas
ideon.
"Bob, ĉu vi konsentus kaŝi vin sub la lito, se iu envenus?"
"Kial?"
"Mi havas planon. Mi ŝatus, ke ni ĉiuj foriru, krom vi kaj Gerda, kaj ke ŝi diru al la
kaptinto, ke ŝi konsentas klarigi al li, kio estas skribita sur tiu papero, mi volas diri: sur
tiu malnova dokumento. Ili tiam agos laŭ la dokumento, kaj ni kaptos ilin tiom pli facile.
Sed tamen, ni ne rajtas fiŝanci, ke Gerda suferu. Kiu scias? Kiam ŝi ne plu estos
necesa por ili, ili povus... Nu, vi komprenas. Vi restos ĉi tie, kaj kiam vi aŭdos irerojn
apudiĝi, vi kaŝos vin sub la lito, kaj bone atentos ĉion, kio okazas. Gerda diris, ke ĉiam
venas nur unu homo, unu viro, maldika ulo, ne tre forta. Fortulo kiel vi tuj superos lin,
se necese."
Bob konsentas, kvankam, se diri la veron, kun iom duba (doubtful) esprimo.
43
21. Gerda sentas sin pli bone. Ŝi ĵus finis manĝi. Foriris Linda, Tom kaj la policano. Ŝi
parolas kun Bob, tre mallaŭte. Ili ja devas atenti, ĉu iu apudiĝas aŭ ne. Feliĉe, eĉ sen
speciale aŭskulti, ŝi ĉiam bone aŭdis, sufiĉe frue, kiam la aĉulo venas. Ŝi ŝatas Bobon.
Li estas granda kaj forta, kun esprimo de bonkora, sindonema hundo. Ili parolas pri siaj
vivoj, pri la lastaj okazaĵoj. Kiam ŝi parolas pri sia edzo, lia vizaĝo ŝanĝiĝas, alprenas
iom malĝojan esprimon. Ĉu li enamiĝus al ŝi? Kaj jen aŭdiĝas ireroj. Bob saltas sub la
liton. "Ne brui," li diras al si, "plej grave, plej necese estas ne brui!" Envenas la
gardanto, la aĉa malgrasulo, kiu, per siaj vortoj pri manĝo, tiom suferigis Gerdan. Sed
ĉi-foje ŝi povos kontentigi lin. Kia plezuro!
"Mi konsentas," krias Gerda, kiam la maldika aĉulo malfermas la pordon. "Mi akceptas
vian proponon. Mi ne plu elportas. Mi tradukos vian aĉan paperon. Liberigu mian
filinon, kaj donu al mi manĝi, mi petas."
"Jen," facile diras la maldikuleto, kaj li elprenas el sako panon, kukon, fruktojn,
ĉokoladon, kaj eĉ botelon da lakto (milk). Gerda manĝas malparole; ŝi povus manĝi eĉ
pli, kvankam ŝi ĵus iom manĝis. Bob, aŭdante la manĝobruon, pli kaj pli volegas manĝi,
sed kion li povus fari?
"Nu, bonvolu klarigi al mi, kio estas skribita sur tiu malnova papero," la vizitanto diras.
Kaj Gerda klarigas. Ŝi rakontas, ke temas pri la riĉaĵo de la Lumoserĉantoj. La
Lumoserĉantoj estis sekreta societo, kiu naskiĝis en la dekkvina jarcento kaj adis, jen
(then) forta, jen (then) malforta, laŭ la tempoj, ĝis la mezo de la dekoka jarcento. Ĝi
havis anojn en tre multaj landoj, en nacioj plej malsamaj. Multaj malsamaj homoj estis
anoj de tiu internacia aŭ supernacia societo. Ilia celo estis sekrete labori por la unuigo
de la mondo, de la hom/ar/er/oj, por ke la malsamaj tradicioj interkompreniĝu. Ili estis
althomecaj kaj elstaraj saĝuloj. Ili estis elpensintaj sekretan lingvon, kiu ebligis al ili
interparoli, el kiu ajn lando aŭ homarero ili estis. La ŝtatoj, kiam ili malkovris la ekziston
de la Lumoserĉantoj, ektimis tiujn homojn, miskomprenis iliajn celojn, kaj ilin atakadis.
Inter la Lumoserĉantoj, tre riĉaj homoj troviĝis. Tial, laŭ malsamaj malnovaj
dokumentoj, ilia riĉaĵo estas multvalora (valoro - value). Tiu ĉi papero estas fotokopio
(kopii - copy) de dokumento, kiu tre precize montras, kie oni kaŝis la riĉaĵon. Gerda
klarigas, tradukas, kaj la viro skribas ĉion sur etan kajeron. Kiam ŝi finis, li diras:
"Dankon. Nun ni havas, kion ni volegis. Mi foriras. Mi lasas vin tie ĉi. Ni decidos poste,
kion ni faros el vi. Ĝis, belulino, ĝis."
Nur post kiam la pordo fermiĝis kaj la bruo de la ireroj finis, aŭdiĝas de sub la lito voĉo,
kiu diras: "Ĉu vi lasis al mi iom de tiu kuko?"
Leciono 20
22. Baldaŭ venis la policanoj, por ilin liberigi. Gerda reiris sian domon, al siajfilino kaj
edzo. Sed Bob rapidis al la flughaveno. Li volis ĉeesti kun Linda kaj Tom, kiam la
policano malliberigos la kaptintojn de Gerda. Estis sufiĉe multekosta veturado, sed la
familio de Gerda – riĉa familio – pagis por ili la bileton (ticket), tiel esprimante sian
dankemon. Ĉar la policano kaj la gejunuloj sciis pli frue ol la ŝtelistoj, kie troviĝas la
riĉaĵo, ili havis multe da tempo por prepari sin. Ili ne dubis, ke la aliaj venos kiel eble
plej baldaŭ, kaj ke la ĉiuj malleĝuloj venos. Kutime tiaj homoj ne kredas sin reciproke,
kaj volas kune ĉeesti por certiĝi, ke neniu kaŝos por si eregon de la trovaĵo. La ejo
montrita troviĝis ĉe la montobazo (bazo - base, basis), en truo, kie, videble, neniu iris
jam de jaroj. "Feliĉe, ke ili ne kaŝis tiun riĉaĵon trans la maro, ekzemple sur insulo
(island), kien nur per ŝipo oni povas iri. Se estis vere internacia societo, kiel Gerda
diris, tio estis ebla, ĉu ne?" Tiel parolis Linda. "Vi pravas," diris Tom. "Mi tute ne ŝatus
veturadi ŝipe. La maro ĉiam igas min malsana. Mi ŝatas rigardi la maron, resti ĉe la
maro, libertempi apud la maro, sed ne veturadi per ŝipo sur ĝi: ŝipoj konstante (always)
dancas sur la maro, kaj mi tute ne ŝatas ilian dancon. Feliĉe, ke hodiaŭ oni povas
flugveturile iri preskaŭ ien ajn. Flugveturiloj preskaŭ tute ne dancas. Sed mi ŝatas nur
duone eĉ flugveturilojn. Plej multe mi preferas, kiam mi veturas sur tero, sur bona firma
tero. Mi bezonas sub mi ion pli firman ol akvo kaj aero. Plej bone estas iradi piede sur
44
bona tera vojo. Mi..." Sed Linda interrompis lian paroladon, iom strangan en tiuj
kondiĉoj, en kiuj ili troviĝis: "Kiam alvenos la riĉaĵ-serĉantoj, laŭ via opinio?" ŝi
demandis la policanon.
"Morgaŭ, tute certe. Ili ne povus alveni hodiaŭ, ĉar ne plu estis flugveturilo post la nia,
kaj aŭte ili bezonus la tutan nokton. Verŝajne Bob flugos en la sama flugveturilo." La
vetero estis bona. Ili starigis sian tendon en la apudeco, tamen bone prizorgante, ke ĝi
ne estu videbla por alvenantoj. La sola maniero, laŭ kiu la riĉaĵoserĉantoj povus alveni
antaŭ la morgaŭa tago, estus, ke ili flugu per malgranda flugveturilo, speciale luita
(rented). Sed lui specialan flugveturilon kostas tiel multe, ke plej verŝajne ili ne uzos
tiun rimedon (rimedo - means). La sekvantan matenon, niaj amikoj vekiĝis frue. Tuj la
policano kaj la gestudentoj aranĝis, ke ĉiu el ili, unu post la alia, gardostaros en ejo, de
kie eblas facile vidi la solan vojon – aŭ pli precize vojaĉon – laŭ kiu oni povas apudiĝi al
la truo, kaj ke ĉiu havos en la truo sian difinitan (difinita - defined (a certain), precisely
described) kaŝejon. Post tri horoj da atendado, io fine okazis. Linda, kiu gardostaris en
la iom alta ejo, faris la deciditan signon (signo - sign, mark, token), kaj rapide kuris de
supre al siaj kunuloj. "Aŭto alvenas!" ŝi kriis. En tiu ege soleca regiono (region, district,
part), kiu povus veni aŭte per tiu tera vojaĉo, se ne la riĉaĵoserĉantoj? La tri atendantoj
sin kaŝis, ĉiu en sia difinita ejo, malantaŭ ŝtonegoj, da kiuj troviĝis multe en la truo.
23. Post duonhoro, iu envenis. Estis Bob! "Kie sin kaŝas la Lumserĉantoj?" li kriis, "ĉu
en la mallumo?" La aliaj sin montris. "Rekaŝu vin, ili tuj alvenos," li diris.
"Kiel vi faris por antaŭi ilin?"
"Dank' al Gerda: ŝi telefone aranĝis, ke veturilo atendu min ĉe la flughaveno, kaj ke
aŭtisto min veturigu ĉi tien. Mono solvas multajn problemojn, kaj ŝi estas riĉa, kiel vi
scias; ŝi donis tre precizajn priskribojn por ebligi al la aŭtisto trovi la ejon, kaj jen mi
estas. Sed niaj riĉaĵoserĉantoj tuj alvenos. Ili flugis en la sama flugveturilo, kiel mi, kaj
kiam la aŭtisto min trovis, mi vidis ilin iri al oficejo, kie oni luas aŭtojn." Tom kuris
supren al la videjo. Post kelkaj minutoj, la aliaj aŭdis lian signon. Envenis la truon
zorgistino Marta, ŝia frato la alta blankaharulo, la malgrasulo, kiu rilatis kun Gerda,
kiam ŝi estis mallibera, kaj du aliaj viroj. "Profesoro Ronga!" mire diris al si la tri
gestudentoj, kaj tuj poste ili aldonis: "Kaj Profesoro Fergus!" La unua lernigis
lingvosciencon, la dua anglan literaturon. Laŭ la malnova dokumento, la riĉaĵo troviĝis
en fermita kesto (ящик) metita en truo aranĝita en la monto, kaj la ŝtonoj, kiuj ĝin kovris
kaj kaŝis, kuŝis laŭ preciza desegno. Fakte, la preciza ejo estis montrita per signoj tiel
multaj, kvankam diskretaj, ke la preterado de l' jarcentoj ne povu forpreni ĉiujn. Pro tiuj
precizaj signoj, la preciza ejo iĝis rapide trovita. La grupo forprenis la kaŝantajn
ŝtonojn. Montriĝis, ke la truo estis plenigita per malsamaj substancoj, kies celo
verŝajne estis gardi la fermita kesto kontraŭ malsekeco. La kesto, kiun ili eltiris, ne estis
tre granda, nek speciale bela aŭ valora. Ĝi estis ŝlosita. Per siaj iloj, ili ĝin malfermis.
24. "Nur papero!" kriis Ronga.
"Ankaŭ estas libro!" diris Marta, sed jam Ronga laŭtlegis:
"Tie ĉi kuŝas la Riĉaĵo de la Lumo. Pro la ada ĉasado, la Sankta (sacred, holy) kaj
Sekreta Frataro de la Lumo-Serĉantoj baldaŭ finos ekzisti. Sed ĝia Spirito plu vivos. Iun
tagon, homoj retrovos la Sanktajn Principojn kaj rekomencos ilin uzi. Por ili estas ĉi tie
kaŝita la Riĉaĵo de la Lumo. Ĝi estas skribita en la Speciala Lingvo de la Frataro, sed
certe homoj troviĝos, kiuj ĝin povos kompreni. La Riĉaĵo konsistas (состоит) el la arto
uzi kaj gardi la Veron, la Justecon (justa - just, lawful, fair, righteous), la Indecon, la
Respekton al ĉiu homo, la Interkomprenon, la Amon, la Kunsentemon kaj la Konon de
si mem kaj de sia preciza ejo. Por la Frataro, la Spiritaj Valoroj estas la plej altaj. Tial
ĝia Riĉaĵo estas pure Spirita. Al vi, homo, kiu trovis ĝin, trans multaj aŭ malmultaj tagoj,
monatoj, jaroj, jardekoj aŭ jarcentoj, Saluton kaj Fratecon!"
Ili sidis en komfortaj brakseĝoj en la domo de Gerda. "Kio okazis poste?" ĉi-lasta
demandis.
45
"Ni malkaŝis nin, kaj mi ilin arestis," diris la policano. "La eja polico estis antaŭe
informita, kaj enŝlosis ilin."
"Ĉu vi scias, kiel komenciĝis la afero?" scivolis Tom.
"Apudume. Kiam Marta estis zorgistino en la sanigejo (or malsanulejo), ŝi ĉeestis
sanigadon de historiisto, Prof. (=Profesoro) Kosadi. Kiam ĉilasta estis duone dormanta,
duone vekiĝanta, li parolis nekonscie pri la riĉaĵo de la Lumoserĉantoj. Li diris, ke
temas pri malnova societo, elstara, tre riĉa, pri kies riĉaĵo li eksciis okaze legante en la
Vatikana Legejo."
"Jes," adigis Gerda. "Tiun eron de la afero mi konas. Li faris historian esploron en la
Legejo Vatikana. Inter la paĝoj de malnova libro, li trovis dokumenton en la sekreta
lingvo de la Lumoserĉantoj. Li antaŭe iomtempe interesiĝis pri tiu sekreta societo
internacia, kaj iom komprenis ĝian sekretan lingvon. Li komprenis, ke tiu papero
montras, kie troviĝas la riĉaĵo de la Lumoserĉantoj, sed mem ne povis traduki ĉiujn
precizaĵojn. Li ricevis la permeson fotokopii la dokumenton. Foje, kiam ni renkontiĝis, li
parolis pri tio al mi. Li diris, ke eble homoj provos trovi tiun riĉaĵon, ĉar pli kaj pli multaj
homoj interesiĝas pri la malnovaj sekretaj societoj. Li sciis, ke mi estas la sola homo en
la mondo, kiu vere bone lernis tiujn malnovajn sekretajn lingvojn, kaj li petis min
promesi, ke mi neniam kunlaboros kun homoj serĉantaj la riĉaĵon pro propra intereso."
"Kion li volis, ke oni faru pri ĝi?" Linda demandis.
"Ke ĝi transiru al iu muzeo aŭ ŝtata oficejo."
Tom intervenis: "Kiel Marta ricevis la fotokopion?"
"Tion ŝi mem klarigis al mi," respondis la policano: "ŝi rakontis, ke la substanco uzita
por dormigi la profesoron estas unu el tiuj, kiujn oni iomfoje uzas por t.n. (= tiel nomata)
alkoholoanalizo. Post la sanigado, kiam la profesoro kuŝis en sia ĉambro, ŝi enigis al li
tiun substancon, kaj pridemandis lin. Sub la efiko (efiki - have effect upon, be effective)
dirante la veron. Li do dorme respondis al ŝi. Per tiu metodo ŝi eksciis pri tio, ke nur
unu homo en la mondo, nome Gerda, komprenas tiun sekretan lingvon, kaj pri multaj
aliaj aferoj."
25. "Sed vi ne respondis pri la fotokopio!"
"Ho, pardonu. La profesoro havis ĝin en sia paperujo. Li fartis tre malbone post la
sanigado. Marta facile prenis la dokumenton el lia paperujo, dum li dormis; ŝi ja sciis,
ke li ne vivos longe. Lia sano ne lasis multe da espero. Fakte, li baldaŭ mortis post tio.
Neniu do zorgis pri la malaperinta papero."
"Kiel Ronga eniĝis en la aranĝon?"
"Li estis la amanto de Marta, kaj ŝi rakontis al li. Li vivas tiamaniere, ke li ade bezonas
multe da mono. Li organizis la aferon. Estas li kaj kolego Fergus, kiuj forportis Gerdan,
post kiam ili batis Bob senkonscia. La oficejo de Fergus estas tute apuda. Tien ili portis
ŝin, kaj tie ili atendis, ĝis la vojo estis libera kaj ili povis veturigi ŝin al la forlasita domo."
Gerda parolis: "La frato de Marta multfoje vizitis min, antaŭ iomaj monatoj. Li provis igi
min traduki por li la dokumenton. Sed kiam mi demandis, de kie li ricevis ĝin, li iom
blankiĝis, ne respondis tuj, kaj mi komprenis, ke li agis malprave. Mi memoris la vortojn
de Prof. Kosadi, kaj malakceptis kunlabori. Sed li revenis unufoje, dufoje, trifoje. Mi
ĉiufoje nea respondis. Kiam mi poste ricevis inviton de Prof. Ronga lernigi pri malnovaj
sekretaj lingvoj, mi tute ne pensvidis, ke estas rilato inter Ronga kaj la junulo, kiu tiel
ofte venis al mia domo peti, por ke mi traduku la paperon pri l' riĉaĵo."
"Jes," diris Tom. "Pro via multfoja nea respondo ili elpensis tiun planon. Kapti vin kaj
perforte devigi vin traduki la tekston."
"Tiom da zorgoj por nenio!" komentis Gerda. "Kia malsaĝeco!"
"Jes. Malprofesiuloj," diris la policano malestime.
"Ili agis malprofesie ekde la komenco. Pro tio ni tiel facile ilin kaptis. Sed pri tiu
malprofesieco vi danku Dion, Gerda. Pro tiu malprofesieco ni povis liberigi vin, kaj vi
plu vivas. Profesiuloj en simila afero ne varius: vin uzinte, ili vin mortigus."
"Ĉu vere?"
46
"Jes. Vi sciis tro multe. Estus tro danĝere lasi vin vivi. Sincere, vi povas danki Dion, ke
nur malprofesiuloj planis kaj realigis tiun aferon." Gerda malparolis, pensema.
"Timege!" ŝi fine diris. "Ĉiaokaze, mi plej sincere dankas vin, ĉiun el vi. Vi agis mirinde.
Vi savis min kaj mian filinon. Sed, Bob, kion vi opinias pri la tuta afero? Vi ankoraŭ diris
nenion."
Bob rigardis ŝin, kun iom stranga esprimo. "Mi plezure trinkus tason da alkoholo," li
diris. Kaj li restis malĝojeta, dum ĉiuj aliaj ekridis.
Ĝis la revido k ĉion bonan, Verserĉantoj k Belkreantoj!
47
Dictionary containing 900
morphemes!
-a ending of adjectives, ordinal
numerals, possessive pronouns,
participles
abelo bee
-aĉ- (suffix) contemptible,
disgusting, wretched
aĉeti buy
-ad- (suffix) frequent or continuous
action
adreso address
aero air
afero affair; matter, thing
agi act
aĝo age
ajn -ever, whatever
-aĵ- (suffix) made from or
possessing the quality of;
substance
akcepti accept, receive
akra sharp
akvo water
al to, towards
alia other, another
alkoholo alcohol
almenaŭ at least
alta high, tall
ami love
amiko friend
amplekso extent; size
-an- (suffix) inhabitant, member,
adherent
angla English
angulo angle, corner
ankaŭ also, too
ankoraŭ yet, still
anstataŭ instead of
-ant- (suffix) ending of present
active participle
antaŭ before, in front of
aparteni belong (to)
apenaŭ scarcely, hardly
aperi appear
aprilo April
apud nearby, beside, near to
-ar- (suffix) a collection of objects,
set of
aranĝi arrange
arbo tree
armi arm (against); equip with
artikolo article (gram., of
commerce), commodity
arto art
-as ending of the present tense in
verbs
aserto assert
-at- (suffix) ending of present
passive participle
ataki attack
atendi wait (for), expect, await
atenta attentive
atingi attain, reach
aŭ or
aŭdi hear
aŭgusto August
aŭskulti listen (to)
(aŭto)buso bus (vehicle)
aŭto(mobilo) car, automobile
baldaŭ soon
banko bank (firm or building)
barelo keg, barrel, cask
bari bar, block, dam; obstruct
bastono stick
batali do battle, fight
bati beat, strike
bazo base, basis
bedaŭri regret, be sorry for
bela beautiful, lovely, fine
benzino gasoline, petrol
bero berry
besto animal, beast
bezoni need, require
biciklo bicycle
bildo picture
bileto ticket, (bank)note
birdo bird
blanka white
blua blue
bo- (prefix) relation by marriage
bona good
bordo bank (of river etc.), shore
botelo bottle
48
bovo ox
brako arm
branĉo branch
breto shelf
brili shine
brui make a noise
brusto breast, chest
buŝo mouth
butero butter
butono button
cedi yield, give up
celo aim, goal, purpose, destination
cent hundred
centro center, centre
certa certain, sure
citrono lemon
ĉambro room, chamber
ĉapo cap, bonnet
ĉar because, for, since
ĉasi hunt, pursue
ĉe at, expresses proximity
ĉef- (prefix) chief (adj.), main, head
ĉelo cell, compartment
ĉemizo shirt
ĉevalo horse
ĉi denotes proximity, nearness
ĉia every, every kind of
ĉiam always
ĉie everywhere
ĉielo sky, heaven
ĉio everything
ĉirkaŭ around, about
ĉiu each, every(one)
ĉokolado chocolate
ĉu is a question participle (to begin
„yes” or “no” question); whether
da is used instead of "de" after
words expressing weight or measure
danci dance
danĝero danger
danki thank
dato date
de of, from, off, by, since
decembro December
decidi decide
dek ten
dekstra right (hand)
demandi ask (a question), enquire
densa dense
dento tooth
dependi depend
des so much the (ju…des = the…
the)
desegni design, depict, draw
devi must, have to, be oblige to
difini define
dika thick, fat, stout
dimanĉo Sunday
Dio God
direkto direction
diri say, tell
dis- (prefix) denotes separation,
scattering
diskreta discreet, cautious,
restricted
distanco distance
dividi divide, separate, share,
breake up
do so, then, therefore, indeed
dokumento document, written
statement
doloro pain
dolĉa sweet
domo house
donaco present, gift
doni give
dormi to sleep
dorso back (anatomy)
du two
dubi to doubt
dum during, while
-e ending of adverbs
-ebl- (suffix) possible
-ec- (suffix) denotes qualities
eĉ even (adv.)
edzo husbant
efektiva real, actual
efiki have effect upon, be effective
-eg- (suffix) denotes increase of
degree
-ej- (suffix) place where an action
occurs
ek- (prefix) denotes a sudden or
momentary action
ekologio ecology
ekonomio economy
eks- (prefix) ex-, late, former
ekskurso excursion
eksplodi explode
ekster outside, out of
ekvacio equation
ekzameni test
ekzemplo example
ekzerci exercise, practice (vb.)
ekzisti exist
el from, out from, out of, (made) of
elekti elect, choose
elektro electricity
-em- (suffix) indicates a tendency or
februaro February
feliĉa happy, fortunate
fenestro window
feo fairy
fermi close, shut
fero iron
festi celebrate
fi- (prefix) shameful, immoral,
corrupt, dissolute, dirty, slutty
fidela faithful
figuro figure, image
fiksi fix, fasten
filmo film
filo son
fingro finger
fini finish, end
inclination toward that which is
expressed in the root
firma firm, hard
en in, at (when followed by the
fiŝo fish
accusative - into)
fiziko physics
-end- (suffix) that which must be
flanko side
done
flava yellow
energio energy
fleksi flex, bend, curve, bow
-er- (suffix) means an element of the floro flower, bloom
thing expressed by the root
flugi fly
escepto exception
flui flow
esperi hope
fojo occasion, time (e.g. three times
esplori explore, investigate
etc.)
esprimi express (by word, gesture, folio leaf, sheet (of a plant or paper)
etc.)
fonto source, fountain, spring
esti be
for away
estimi esteem
formo form, shape
-estr- (suffix) chief, boss, leader
forta strong
-et- (suffix) is used to form
fosi dig
deminutives
fot(ograf)i to photograph
etaĝo floor
frato brother
eviti avoid, elude
fromaĝo cheese
evolui evolve, develop
froti rub
facila easy
frua early
fadeno thread
frukto fruit
fajro fire
fumo smoke
fako department, specialty,
fungo fungus, mushroom
compartment
funkcio function
fakto fact
gaja merry, cheerful
fali fall
gardi guard, watch over
fama famous
gaso gas
familio family
gasto guest
fari do, make
ge- (prefix) of both sexes
49
gliti to glide, skate, slide
globo ball, globe
glui glue
grado degree, grade
gramo gram
granda large, big, great
graso grease, fat
gratuli congratulate
grava important, serious
grio hulled grain (such as oats)
gusto taste
ĝardeno garden
ĝenerala general
ĝi it
ĝis up to, until, as far as
ĝoji rejoice, be glad
halti to halt, stop
haro a hair
haveno port, harbour
havi have
haŭto skin (e.g. human skin)
helpi help
herbo herb, grass
hieraŭ yesterday
historio history, story
ho! oh!
hodiaŭ today
homo person
horloĝo clock, watch
horo hour, time (of day)
hotelo hotel
humoro temper, humour, mood
hundo dog
-i ending of the infinitive in verbs
ia some (any) kind of
iam at same time
ideo idea
-id- (suffix) child, young one
ie somewhere
-ig- (suffix) to act on, to effect, to
cause, to bring about something
-iĝ- (suffix) to become, changing
to new state, to new place, to new
action
ili they, them
-il- (suffix) tool, instrument
imposto tax, duty
-in- (suffix) ending of feminine
words, female
-ind- (suffix) worthy of
informi inform
insekto insect
insulo island
insulti insult, scold
-int- (suffix) ending of past
participles active in verbs
inter between, among
interesa interesting
inviti invite
io something, anything
iom some, somewhat
iri to go
-is ending of past tense in verbs
-ism- (suffix) a doctrine, movement,
system, way of behaving
-ist- (suffix) person occupied with
something (possibly professionally)
-it- (suffix) ending of past participles
passive in verbs
iu someone, a certain, some
-j sign of the plural
ja (emphatic particle) indeed
jako jacket, coat
jam already
januaro January
jaro year
je at; can be rendered by various
English prepositions (it was
introduced into Esperanto for those
situations when there is no clear
logical choice for which preposition
to use)
jen here is (are), there is (are);
behold
jes yes
ju the (ju…des = the…the)
juĝi judge, adjuticate
julio July
juna young
junio June
jupo skirt, petticoat
justa just, lawful, fair, righteous
ĵaŭdo Thursday
ĵeti throw
50
ĵus just now, not long ago
kaĉo hash, mush, pulp, puree
kadro a frame
kafo coffee
kaj and
kajero exercise book
kalsono (under)pants
kalsoneto panties
kampo kamp; scope
kanti sing
kapo head
kapro goat
kapti capture, catch
kara dear
karesi caress
karto card
kaŝi hide, conceal, keep secret
kato cat
ke that (conjunction)
kemio chemistry
kesto chest, box
kia of what kind of, what a
kial why
kiam when
kie where
kiel how
kies whose
kio what
kiom how much, how many
kisi to kiss
kiu who, which (one)
klara clear
klaso class, grade, rank
klera well-educated, cultured,
learned
klini to tilt, incline, cause to bend,
slant downwards
knabo boy
koko cock, rooster; chicken (type of
bird)
kolego colleague
koleri to be angry
kolo neck (part of the body)
kolono column, pillar
koloro colour
komenci commence, begin
komo comma
kompari compare
kompreni understand,
comprehend
komputi compute
komuna common
kondiĉo condition
konduki lead, drive (vehicle)
koni know, recognize, be
acquainted with (as a person, etc.)
konkuri compete, be a rival to
konscii be conscious of, aware of
konsenti consent, agree
konservi keep, conserve,
preserve
konsideri consider
konsili advise, counsel
konsisti consist (of)
konstanta constant, permanent
konstrui constuct, build
kontenta content, satisfied,
pleased
konto account, reckoning of debit
and credit
kontraŭ against, opposite, in
opposition to
kopii copy, duplicate, reproduce
korbo basket
korekti correct, set right, remove
errors
korespondi correspond
koro heart
korpo body
korto court, courtyard
kosti to cost
kovri to cover, put a cover on
krano tap, faucet, spigot
kredi believe
krei create
kreski grow
krii to cry, shout
kritiki criticise
krom besides, apart from
kruco cross
kudri sew
kuiri to cook (food)
kuko cake
kulero spoon
kulpa guilty
kulturo culture, refinement
kun with
kuraĝa courageous, brave
kuri to run
kuŝi to lie (down)
kutimo custom, habit
kuvo tub, trough, basin, bath, bowl
kvankam although
kvar four
kvazaŭ as if, as it were
kvin five
la the
labori work
laca tired, weary
lago lake
lakto milk
lampo lamp
lando land, country
lango tongue (anatomy)
larĝa broad, wide
lasi leave, allow, let
lasta last, most recent, after all
others
laŭ according to, along
laŭdi praise
laŭta loud
lavi wash
leciono lesson
legi read
legomo vegetable
leĝo law
lerni learn
letero letter
li he, him
libera free
libro book
ligi bind, tie, fasten
limo limit, boundary, border
lingvo language
linio line
lipo lip
listo list
literaturo literature
lito bed
litro liter, litre
loĝi dwell, live
51
longa long
ludi to play
lui hire, book, rent
lumi shine
lundo Monday
luno moon
majo May
mal- (prefix) denotes opposites
malgraŭ in spite of
manĝi eat
maniero manner, way
mano hand
mardo Tuesday
maro sea
marto March
maŝino machine
matematiko mathematics
mateno morning
meblo piece of furniture
mem self, selves
memori remember
mendi place an order, book (for
goods, etc.)
merito merit
merkredo Wednesday
metalo metal
meti put, place
metodo method
metro meter, metre (unit of length)
mezo middle
mezuri measure
mi I, me
mil thousand (1000)
minus minus
minuto minute
miri be amazed, wonder, marvel
mis- (prefix) incorrectly, in error
modelo model
mola soft
momento moment
monato month
mondo world
mono money
monto mountain
montri to show
morgaŭ tomorrow
morti die
movi move
ofta frequent
multe much, many, a lot of, a great ok eight
deal
okazi occur, happen
muro wall
oktobro October
muzeo museum
okulo eye
muziko music
okupi occupy
-n ending of the objective; also
ol than
marks direction
oleo oil
nacio nation
-on- (suffix) marks fractions
naĝi swim
oni one, people, they
naski give birth to
onklo uncle
naturo nature
-ont- (suffix) ending of future active
naŭ nine
participle in verbs
nazo nose
-op- (suffix) marks collective
ne not, no
numerals
necesa necessary
opinii think (have an opinion)
nek neither, nor
oranĝo orange
nenia not any kind of, no kind of
ordo order, regular arrangement
neniam never
ordoni order, command
nenie nowhere
orelo ear
nenio nothing
organo organ (anatomy)
neniu nobody, no one
oriento east
nervo nerve
-os ending of future tense in verbs
ni we, us
osto bone
nivelo level
-ot- (suffix) ending of future passive
participle in verbs
nokto night
ovo egg
nombro number
paco peace
nomo name
pafi shoot
nordo north
normala normal, ordinary, typical, pagi pay
paĝo page
usual
nova new
paki pack
novembro November
pano bread
nu well (interjection)
pantalono trousers, pants
nubo cloud
papero paper
nukso nut
pardoni forgive, pardon, excuse
nul zero, nought
parenco relative
numero number (of house, etc.)
parko park
nun now
paroli speak, tolk
nur only (adverb)
partio party, side, faction
-o ending of nouns (substantive)
pasporto passport
objekto object
patro father
-obl- (suffix) …fold
pendi hang
odori to smell
peni endeavour, try to
ofendi offend
pensi think
oficiala official, authorized
per with, by means of
ofico office, job position
permesi permit, allow
52
peti ask, request
pezi have weight, be heavy
piedo foot
placo public square
planedo planet
planko floor
plano plan
plasto plastic (material)
plata flat
plej most, -est
plena full, complete
plendi complain
plezuro pleasure
pli more, -er
plu further
plus plus
po at the rate of
polico police (the system)
politiko politics, policy
pomo apple
ponto bridge
por for, in order to
pordo door, gate
porko pig
porti carry, wear
posedi possess
post after, behind
postuli demand, require
poŝo pocket
poŝto mail, post
poto pot
povi be able, can
pra- (prefix) great-, fore-, ancient
prava right, correct (to be right)
preciza precise
preferi prefer
preĝi pray
premi to press
preni take, pick up
prepari prepare
presi to print
preskaŭ almost, nearly
preta ready
preter beyond, past
prezenti to present, introduce
pri concerning, about
principo principle
printempo spring(time)
rimedo means, method, opportunity
pro because, on account of, for the ringo ring
sake of
ripari repair, mend
problemo problem
ripeti repeat
produkto product
ripozi rest, repose
profesio profession
rivero river
profesoro professor
rizo rice
profito prophet
robo robe, dress, gown
programo program, plan, syllabus rompi break
projekto project, plan, scheme
rondo round, circle
promesi promise
rozo rose (type of flower)
proponi propose, suggest, offer
rubo rubbish, rubble, trash
propra own (one's own)
ruĝa red
provi attempt, try to/out; test,
ruli to roll
assay
sabato Saturday
pruvi prove
sablo sand
pulvoro powder (substance)
saĝa wise, clever, intelligent
puni punish
sako sack, bag
punkto point, dot
salo salt
pura pure, clean
salti to leap, jump
radiko root
saluti salute, greet
radio ray, beam; radiation
sama same
rado wheel
sana healhy, well
rajto right, authority
sango blood
rakonti tell
sankta sacred, holy
rando edge, border, rim
sapo soap
rango rank, class, grade
savi save, rescue
rapida fast, rapid, quick
scienco science
rato rat
scii know
re- (prefix) again, back
se if
reala real
sed but
reciproka reciprocal
seĝo chair
regiono region, district
seka dry
regulo rule, regulation
sekreto sekret
reklami advertise
sekso sex
rekta straight, direct
sekvi follow
renkonti meet, encounter
semo seed
respondi answer, reply
sen without
resti remain, stay
senco meaning; sense
reto net, network
sendi send
revi (day)dream
senti feel, perceive
ricevi receive, get, obtain
sep seven
riĉa rich
septembro September
ridi laugh
serĉi seek, look for, search
rigardi look at, regard
serio series
rilati relate to, refer to
serioza serious, earnest
rimarki notice
53
serpento serpent, snake
servi serve
ses six
severa severe, strict
si oneself, etc.
sidi sit, be sitting
signifi signify, mean
signo sign, mark, token
simila similar, alike
simio ape, monkey
sincera sincere
sinjoro Sir, Mr., gentleman
sistemo system
skribi write
socio society, the community
sola alone, sole
soldato soldier
solvi solve; dissolve
somero summer
soni sound
sonĝo dream
spaco space, room
speciala special
speco kind, sort
spegulo mirror
spiri breathe
spirito spirit
sporto sport
spuro spoor, footprint, mark, scent,
track, trace
stacio station, depot (e.g. railroad)
stari to stand, be standing
stelo star
stranga strange, odd, queer
strato street
studento student (of a college etc.)
sub under, beneath, below
subite suddenly
substanco substance
suferi suffer
sufiĉa sufficient, enough
sukcesi succeed
sukero sugar
suko juice
sumo sum
suno sun
super over, above
supozi suppose, presume
supro top, summit
sur on, upon
surfaco surface
ŝafo sheep
ŝajni seem
ŝalti switch on, turn on (verb)
ŝanco chance, undesigned
occurrence
ŝanĝi change
ŝargi charge, load (a gun, etc.)
ŝarĝi charge, load (a ship, etc.)
ŝati appreciate, think highly of
ŝerci joke
ŝi she
ŝipo ship
ŝlosi lock, fasten
ŝnuro string, cord, rope
ŝranko cupboard, bookcase
ŝtato state (political), nation
ŝteli steal, filch
ŝtofo fabric, textile
ŝtono stone
ŝtupo stair, step
ŝuo shoe
ŝuti pour out (solids)
tabelo table (in a book, etc.), index
tablo table (furniture)
tabulo board, plank
tago day
taksi judge, estimate, value,
appraise
tamen however, nevertheless
tasko task, job
taso cup
taŭga suitable
teatro theatre
teksto text
telefono telephone
telero plate
televido television (the medium)
temo theme, topic, subject
tempo time
tendo tent
teni hold, keep
teo tea
tero earth, ground, land
tia such, that kind of
tial therefore, for that reason
tiam then, at that time
tie there, in that place
tiel so; in that way
timi fear
tio that (thing)
tiom so much, so many
tiri draw, pull
tiu that (one) (person or thing)
toleri tolerate
torto tart, fruit pie
tra through
tradicio tradition
traduki translate
trafi hit (the mark, goal), catch
(train, etc.)
tramo tram
tranĉi cut (with knife, etc.)
trankvila tranquil, calm, quiet
trans across, at/on the other side of
tre very, very much
tremi tremble, quiver, shake
tri three
trinki to drink
tro too, too much
trovi to find
truo hole
tubo tube, pipe
tuj immediately, at once
tuko cloth
turisto tourist
turni to turn
tuŝi touch
tuta whole, entire, total
-u ending of the imperative in verbs
-uj- (suffix) container; a tree having
fruit or flowers specified by stem; a
country for the nationality expressed
by the stem (replased by the suffix
-i-)
-ul- (suffix) person possessing a
certain quality
-um- (suffix) this suffix with no fixed
meaning; it just somehow modifies
the meaning of the root
ungo nail, claw
54
universala universal
universitato university
unu one
urbo town, city
-us ending of the conditional in
verbs
uzi to use
vagono wagon, carriage, car (for
transporting people or cargo)
valoro value, worth
vana vain, futile
varia variable
varma warm, hot
ve alas! Oh dear! Woe!
vendi sell
vendredo Friday
veni come
venki conquer, win
vento wind (moving air)
vero truth
verda green
verki compose, work (literary)
vespero evening
vesti to clothe, dress
vetero weather
veturi go, travel (by vehicle)
vi you
viando meat, flesh
vidi see
vilaĝo village
viro man (vir- male)
vitro glass (type of substance)
vivi to live, be alive
vizaĝo face
viziti visit
voĉo voice, vote
vojo way, road, route
voki call, summon
voli want to, be willing
vorto word
vundi wound, injure
zono belt, girdle, waistband
zorgi to care for, attend to, look
after
Если Вы хотите расширить словарный запас и понимать больше, то вот небольшое дополнение!
abomeni - malŝategi
aboni - mendi
aborigeno - landonaskulo
absoluta - sen/kondiĉa
abunda - grandakioma
acida - citrongusta
adapti - precizigi
adicii - aldoni
adori - altepensegi
afabla - helpema
afiŝo - murfolio
aflikti - kor/dolorigi
agrabla - bonsenta
akceli - (pli)rapidigi
akiri - ekhavi
aktiva - faranta, farema
aktuala - nunestanta, nuninteresa
algo - akvokreskaĵo
alternativo - elekteblo
alumeto - fajrobastoneto
amara - maldolĉa
amaso - kunkiomego
ambaŭ - duope
amuzi - ĝojigi, ridigi
animo - spirito, malkorpo
anonci - publikesciigi
antikva - malnovega
aparta - malkuna, dis(igit)a
apartamento - loĝejo, ĉambro
aperi - ekesti, ekvidiĝi
aperturo - malfermaĵo
apetito - manĝovolo
apogi - subteni
apoteko - sanigilejo
arda - varmega, fajreganta
aresti - malliberigi
aromo - bonodoro
asfalto - stratkovraĵo
asisti - helpi
aspekti - vidiĝi
aspiri - atingvoli
atenci - malvivigprovi, krimataki
aŭtoro - elpensinto, farinto
aŭtuno~folifalotempo/triajartempo/
malprintempo
avida - fihavivola
avo - prapatro
bagatelo - malgrandaĵo, malgravaĵo
balo - dancofesto
baloti - voĉdoni
bandaĝo - vundokovraĵo
bani - enakvigi, lavigi, akvopurigi
barbiro - hartranĉisto
beko - birdmanĝilo
blinda ~ malvidanta
briko - farŝtono
bruli - fajri
bukedo - florligaĵo
bulteno - informfolio, sciigilo, sciigfolio
bulvardo - larĝastrato
butiko - vendejeto
cenzuri - enhavekzameni
cerbo - pensilo
cetera - kroma, maltiu, alia, nedirita
cigaredo - fumtubo
cigaro - fumtubego
cindro - postfajraĵo
cirkelo - rondliniilo
cirklo - rondlinio
cirkonstanco - ĉirkaŭesto, ĉirkaŭokazaĵo
cirkuli - rondmoviĝi
ĉagreni - malĝojigi
ĉapelo - kapvesto/kapkovraĵo, ĉapego
ĉarma - bela
ĉarpenti - arbolabori
ĉerko - malvivujo
dateno - datumo
daŭri ~ adi
deficito - malsufiĉo
definitiva - ne(plu)ŝanĝebla
degeli - fluaĵiĝi (akviĝi)
demokratio - hom/ar/estr/aĵo
demokrato - homarestr(em)ulo
deponi - gardedoni
deserto - postmanĝo
detrui - malestigi, rompi
deziri - volegi
diable! - maldie!
dialogo - interparolo
diferenci - malsami
digo - akvobaro
diktatoro - fiestranto
diskuti - interparoli
disputi - akrinterparoli
distingi - malsamvidi
distribui - disdoni, disporti, dissendi,
disvendi
divano - kuŝsidmeblo (meblo por kuŝi kaj
sidi)
diveni - senscisolvi
diversa - malsama
doktoro - sanigisto
domaĝi - bedaŭri
doto - edziĝdono
drato - metalŝnuro
dresi - bestolernigi, bestoscidoni
droni - akvomalviviĝi
ebria - trinkmalsaninta
eduki - vivolernigi, vivoscidoni
efektiva - vera, neŝajna, estanta
egoisto - sinamulo
ekskluzivi - malenhavi
eksperimento - metodoprovo
ekstra - aldona, aldonkioma
ekzakta - preciza
eleganta - bonvestita, belvestita
embaraso - malhelpaĵo, malfacilaĵo
emerito - pensiulo
eminenta - elstara
epoko - historiero
erari - misi, malpravi, misfari
erinaco - akrilbesto
escepti ~ forigi
eskapi - liberiĝi
estingi - malfajrigi
etendi - plilongigi
eterna - ĉiama, ĉiamadanta
evento - okazaĵo
eventuala - verŝajna, ebla, okazpovanta
evidenta - memkomprenebla
farti ~ vivi
faldi - nerektigi, malrektigi
falsa - malvera; kvazaŭvera
fantazio - pensevidpovo; elpensaĵo
fasko - ligaĵo
ferio - mallabortago
fervora - pen(eg)anta
festeni - festmanĝi
fianĉo - edziĝonto
fiera - altkapa, sintrotaksa
fluido ~ fluaĵo
flustri - paroleti
forgesi - (ek)malmemori
forko - akrmanĝilo
forno - fajrujo
fortika - firma
fotelo - subtena sidmeblo
frakasi - tuterompi, rompegi
frandi - plezurmanĝi
fraŭlo - maledzo
fremda - malpropra
frenezo~kapmalsano
frosto ~ malvarmego
fuĝi - foririĝi, liberiĝi
fulgo - fajromalblankaĵo
fuŝi - fifari
gajni ~ venki
ganto~fingrojkovraĵo
garaĝo - maŝinejo
gazeto-novaĵpapero
gesti~manmontri/kapmontri/kapmovi,
prenilmovi
gingivo - dentingo
glacio - firmakvo
glaso - vitratrinkujo, taso
gloro - fam(eg)o
gracia - ŝatmova
grandioza - belega, bonega
graveda - naskonta
grego - bestaro
grimaci - vizaĝmovi
grimpi - supreniri
grinci - akraŭdiĝi, akrasoni
grumbli - malridparoli
grundo - tersupro
grupo - aro
guto - akvero, fluaĵero
gvardio - gardistaro
gvidi~estrigi
ĝemelo - dunaskito (trinaskito...)
ĝemi - doloraŭdiĝi, dolorsoni
ĝendarmo - policisto
ĝeni - malhelpi, nemaltimiĝi
ĝentila - bonmaniera
ĝui - ĝoj(eg)i. gaj(eg)i, feliĉiĝi
hajlo - ĉielfirmakvo
haki - batotranĉi
hangaro - flugilejo
heĝo - kreskaĵbarilo
hela ~ luma
heroldi - antaŭsciigi, antaŭinformi
heziti - malopinifiksi, maldecidofiksi, varii
55
himno - ĉefkanto,
honesta - verparolanta
honoro - altepensego
horizonto - ĉielolimo
hospitalo - malsanulejo, sanigejo
humana - homeca
humida - akvogasenhava, malseka
ĥaoso - malord(eg)o
ĥoro - kantistaro, kantantaro
ilustri - bildigi
imagi - pensevidi
imiti - similfari
impliki - malsimpligi, malordigi
impulso - ekmovo
imuna - gardsan(um)a
incendio - (dom)brulo
indiĝeno - landonaskulo
infano ~ homido, ido
influi ~ efiki
iniciati - ekigi, komencigi
injekti - enkorpigi (sanigilon)
inkludi - enhavi
inkluzivi - enhavi
inko - skribfluaĵo
inspekti - ekzameni
inspektoro - ekzamenisto
instrui - lernigi, scidoni
instrumento - ilo, laborilo
intenci - antaŭpensi, plani
interna = ena
kaŭzo=kialo
kelka ~ iu
kelkaj ~ iom
kilogramo - grammilo
kolekti - arigi
komplika - malfacila
koto ~ malpuraĵo
koverto - sendoskribujo
krajono - skribilo
kruro - plenpiedo
kuraci - sanigi
kurba - nerekta, malrekta
kvalito = eco, kielo
kvanto - kiomo
levi - altpreni, altigi
loko = ejo
lokomotivo - maŝinvagono
magazeno - vendejo
magazino, revuo, ĵurnalo - novaĵlibro
manki - malsufiĉi
membro = ano
militi - malpaci
moki - firidi
nigra - malblanka
nuda ~ senvesta
okcidento - maloriento
origino - deveno
parto ~ ero
pasi ~ preteri/preteriri
paŝo ~ irero
penetri ~ eniĝi
pika - akra
piki ~ akrbati
pilko ~ rondludilo
plafono - loĝejsupro, malplanko
planto ~ kreskaĵo
plori - malridi
pluvo ~ ĉielakvo
popolo ~ homarero
precipa - estra
prezo ~ kosto
progresi ~ kreski, evolui
proksima - apuda, malfora
promeni - iradi
pugnoganto ~ pugnokovraĵo/mankovraĵo
rampi ~ kuŝmoviĝi
reĝo ~ estrego
rifuzi - maljesi
saŭco ~ fluaĵspeco
semajno - sep tagoj
sezono = jartempo
silenti - malparoli
studi - lerni
stultaĵo ~ malsaĝaĵo
stulta - malsaĝ(eg)a, fimalsaĝa
sudo ~ malnordo
supo ~ fluaĵmanĝaĵo
ŝtrumpo ~ plenpiedkovraĵo
tegmento ~ domkovraĵo
teorio ~ sciencaĵo
teruro ~ timego
tondi ~ tranĉi harojn
trajno ~ vagonaro
trezoro ~ riĉaĵo
tribo - homar(er)eto
trunko ~ arbtubo
urĝa ~ tuja, malplilongiga (afero)
56
utila - uzinda, uzebla
vaporo - akvogaso
veki - maldormigi [vekiĝi - ekmaldormi]
veneno ~ malvivaĵo/finvivaĵo
/finvivmanĝaĵo
vino ~ fruktalkoholo
vintro ~ malsomero