Anticisimlər

Anticisimlər
Anticisimlər (Ac) B-limfositlər
(plazmatik hüceyrələr) tərəfindən hasil
olunan immunqlobulin molekullarıdır.
Onlar monomer, dimer, trimer və ya
pentamer quruluşlu olurlar.
Ac aktivliyi göstərən bütün qlobulinlər
İg-rə aid etmək olar. Lakin bütün İg-lər
anticisim xüsusiyyətlətinə makik deyildir.
Zülalların elektroforezi
Elektrik sahədə züllallar fraksiyalara bölünürlər:
albuminlər və α1, α2, β və γ qlobulinlərə. Ig G γ
qlobulinlər fraksiyasına miqrasiya edir, digərləri
isə, xüsusən də İgM və İgD əsasən β-qlobulinlərə
və hətta α2-qlobulinlər fraksiyasında aşkar
olunurlar.
İmmunqlobulinlərin superailələri
İmmun sistemin bu ailəyə mənsub bir çox sayda molekullarını
saymaq olar və hamısını birləşdirən əlamət oxşar quruluşlu
qlobulyar domenin olmasıdır.
Bura aiddir: immunqlobulinlər, T-hüceyrələrin reseptorları
(TCR), MHC I və II sinif molekulları, killer hüceyrələrin bir
çox Ag-ri, adgeziya molekulları (CD56) və s. funksiyasi hələ
məlum olmayan Ag-lər.
Ac (məsələn İgG) digər opsoninlərlə birgə
• faqositozu gücləndirir
• komplementi aktivləşdirir (İgG, İgM),
• antigen-anticisim reaksiyasında iştrak edirlər.
Onlar antigen, affinlik və avidlik xassələrinə görə fərqlənirlər
və B-limfositlərin reseptorlarına daxildirlər.
Affinlik (affinitet) – Ac-min antigen bağlayan
mərkəzinin (Fab) antigen epitopu ilə əlaqəsi
gücünə əsaslanan, antigenə olan doğmalığı
deməkdir.
Avidlik – Ac və Ag əlaqəsinin möhkəmliyi və
tutulmuş Ag-rin sayıdır.
Antigen və
Anticisim
birləşməsini açarqıfıl bağlanması ilə
müqaisə edirlər
Ac (sarı rəng)+Ag
•
Dövr edən Ac-lər plazmatik hüceyrələr
tərəfindən sümük iliyində, selikli qişa ilə əlaqəli
limfoid toxumada (MALT) və limfa düyünlərində
sintez olunmaqla hasil olunurlar.
•
İmmunqlobulinlərin ağır zəncirinin
konstant sahələri arasındaki antigen, fiziki və
funksional fərqə görə onları müvafiq 5 əsas sinfə
bölmək olar. Ali bioloji növlərin əksəriyyətində
bütün 5 sinfə rast gəlmək olar.
İgG - (M.k. 150 kDa) zərdab immunqlobulinlərin əsas
hissəsini (80%) təşkil edir.
4 yarımsinfə bölünürlər (İgG1, İgG2, İgG3, İgG4) və
hər biri monomer quruluşludur.
İgG immun cavab zamanı dərhal İgM-dən sonra
əmələ gəlirlər.
Faqositlərin reseptorları ilə aktiv surətdə bağlanma
qabiliyyətinə malikdirlər.
Komplementlə birləşən əsas immunqlobulin İgG3-dür.
Normada zərdabda İgG-nın miqdarı (Tits H., 1997)
Yaş
Ölçü vahidi q/l
Uşaqlar: 1-3 ay
2,7-7,8
4-6 ay
1,9-8,6
7-12 ay
3,5-11,8
2-3 yaş
5,2-13,6
4-5 yaş
5,4-14,2
6-7 yaş
5,7-14,1
10-11 yaş
7,3-13,5
12-13 yaş
7,7-15,1
Böyüklər
8,0-17,0
İgA - bütün fizioloji ifrazatlarda (tər, ağız suyu), ağ ciyərlərdə,
bağırsaqda, sidikdə rast gəlinən əsas immunqlobulinlərdir.
Zərdabda İgA monomer quruluşludur, lakin dimer və polimer
şəklində də rast gəlinir.
İgA molekulunun karbohidrat sahələri çox oluğundan
komplementlə birləşmir.
Əsas funksiyası – xarici örtük və qişalardan infeksiyanın və digər
antigenlərin keçməsinin qarşısını almaqdır.
Normada zərdabda İgA-nın miqdarı (Tits H., 1997)
Yaş
Uşaqlar: 1-3 ay
4-6 ay
7-12 ay
2-3 yaş
4-5 yaş
6-7 yaş
10-11 yaş
12-13 yaş
Böyüklər
Ölçü vahidi q/l
0,06-0,58
0,1-0,96
0,36-1,65
0,45-1,35
0,52-2,2
0,65-2,4
0,91-2,55
1,08-3,25
0,9-4,5
Müxtəlif xəstəliklər zamanı İgA-nın
konsentrasiyasının dəyişməsi
Konsentrasiyanın artması
Konsentrasiyanın azalması
Kəskin və xroniki bakterial, göbələk və parazitar infeksiyalar
Qaraciyərin xroniki xəstəlikləri
Qaraciyər sirrozu
Revmatoidli artrit
Qırmızı qurd eşənəyi
Xroniki limfoleykoz
Endoteliomalar, osteosarkomalar
Monoklonal qammapatiya
Miyelom xəstəliklər
Valdenstrem xəstəliyi
Kandidoz, mukovissidoz
Tənəffüs yolları xəstəlikləri
Fizioloji hipoqammaqlobulinemiya
(uşaqlarda 3-5 ay), andangəlmə
hipoqammaqlobulinemiya və ya
aqammaqlobulinemiya
İmmun sistemin tükənməsinə gətirib çıxaran
xəstəliklər:
- immun sistemin yenitörəmələri
- dalağın çıxarılmasından (splenektomiya)
sonraki vəziyyət
- zülal itgisinin bağırsaq və böyrək sindromları
- sitostatiklərlə və immundepressantlarla
müalicə
Kəskin virus, xroniki bakterial infeksiya
İgM - (M.k.900 kDa) təkamül prosesində yaranan ilk
immunqlobulindir və buna görə də antigen
stimulyasiyasına cavab olaraq birinci onlar sintez
olunurlar.
Adətən pentamer quruluşlu olur, monomer quruluşda
yalnız yetişmiş B hüceyrələrin membranında rast
gəlinirlər (mİg).
İgM-in komplementlə yüksək dərəcədə oxşarlığı var.
10 aktiv mərkəzə malik olduqlarından mikroorqanizmlərin
tutulmasında və aqlütinasiyasında effektivdilər.
Normada zərdabda İgM-in miqdarı (Tits H., 1997)
Yaş
Uşaqlar: 1-3 ay
4-6 ay
2-3 yaş
4-5 yaş
6-7 yaş
10-11 yaş
12-13 yaş
Böyüklər: qadınlar
kişilər
Ölçü vahidi q/l
0,12-0,87
0,25-1,2
0,46-1,90
0,40-2,00
0,55-2,1
0,66-1,55
0,70-1,50
0,50-3,20
0,60-3,70
Müxtəlif xəstəliklər zamanı İgM-in konsentrasiyasının
dəyişməsi
Konsentrasiyanın artması
Kəskin virus, bakterial, göbələk
parazitar infeksiyalar
Kəskin virus hepatitləri
Autoimmun xəstəliklər
Qaraciyər sirrozu
Revmatoidli artrit
Qırmızı qurd eşənəyi
Endoteliomalar, osteosarkomalar
Monoklonal qammapatiya
Miyelom xəstəliklər
Valdenstrem xəstəliyi
Kandidoz, mukovissidoz
Tənəffüs yolları xəstəlikləri
Kəskin və xroniki limfoleykoz
Konsentrasiyanın azalması
və Fizioloji hipoqammaqlobulinemiya
(uşaqlarda 3-5 ay), andangəlmə
hipoqammaqlobulinemiya və ya
aqammaqlobulinemiya
İmmun sistemin tükənməsinə gətirib
çıxaran xəstəliklər:
- immun sistemin yenitörəmələri
- dalağın
çıxarılmasından
sonraki
vəziyyət
- zülal itgisinin bağırsaq və böyrək sindromları
Sitostatiklərlə və immundepressantlarla
müalicə
Xroniki virus infeksiyası
Humoral immunitetin çatışmamazlığı
İgD - İgM kimi B hüceyrələrin membran
immunoqlobulinlərindəndir, onun aktivləşməsini və
supressiyasını tənzimləyir, lakin digər funksiyası hələ də
tam öyrənilməyib.
Monomer quruluşludur, 2 epitop bağlayan sahəsi var.
İgE - sərbəst şəkildə qan zərdabında cuzi miqdarda
rast gəlinir.
Adətən tosqun hüceyrələrlə və bazofillərlə Fc
fraqmenti ilə bağlanaraq, onların deqranulyasiyasını
stimullaşdırır.
Allergiya hallarında isə bronxların və mədə-bağırsaq
traktının selikli qişası ilə də əlaqəli ola bilər.
Normada zərdabda İgE-in miqdarı (Tits H., 1997)
Yaş
Ölçü vahidi q/l
Uşaqlar: 1-3 ay
0-2
3-6 ay
3-10
1yaş
8-20
5 yaş
10-50
15 yaş
15-60
Böyüklər
20-100
Immunoelektroforez
Dövr edən immun komplekslərin (DİK) təyini
Normada zərdabda DİK-in miqdarı – 30-90 ME/ml.
DİK – komplementin C3, C4, C1q komponentləri ilə birləşmiş
antigen-anticisim kompleksidir.
Normada qan dövranında yaranan bu komplekslər faqositlər
tərəfindən udulur və ya qaraciyərdə parçalanır.
Lakin onların sayı artdıqda, perivaskulyar sahədə və böyrəklərin
qabıq qatında çöküb, iltihabi prosesləri gücləndirirlər.
Zərdabda immun komplekslərin səviyyəsinin təyini kəskin iltihabi
xəstəliklərin və allergik proseslərin diaqnostikasında və həmçinin
aparılan müalicənin effektivliyinin təyinində əhəmiyyətlidir.
DIK qanda yüksək səviyyəsi aşağıdakı hallara xasdır:
•kəskin bakterial, göbələk, parazitar və virus infeksiyaları;
•autoimmun xəstəliklər, kollagenozlar, revmatizm,
qlomerulonefrit, allergik; alveolit, vaskulit, Artüs fenomeni;
•immunkompleks xəstəlikləri, zərdab xəstəliyi;
•3-cü tip allergik reaksiyalar;
IgM
•
•
•
•
•
•
Особенности IgM
10-валентный («мусоросборщик»)
Синтезируется первым в ИО
Уровень повышается при деструктивных
процессах в организме
Активирует СК
Низкоспецифичен
Защищает только кровоток
IgG
(подклассы IgG1-IgG4)
Особенности IgG
• Составляет 80% всех Ig
• Активируют в ИК СК
• Связываются с FcR (основные опсонины),
могут активировать фагоциты, т.е.
воспаление, поэтому IgG нет на СО
• Проходят через плаценту в кровь плода
• IgG4 одновалентны, не активируют СК,
антиаллергические, антипаразитарные
* Выходят из крови в интерстиций
IgA
(подклассы IgA1, IgA2)
Особенности IgA
• Составляют 15% всех Ig крови
• Не активируют СК и фагоциты,
т.е. не вызывают воспаления
• Защищают слизистые оболочки (= СО)
[«первая линия защиты организма»]
• Много в молоке, особенно в молозиве
• Синтез стимулируют ИЛ-5, ТФР-бета
• Молекулы IgA защищают от
пищеварительных
ферментов SC (секреторный компонент)
IgE
•
•
•
•
Особенности IgE
Синтезируются к аллергенам (и паразитов)
Цитофильные антитела (поэтому в свободном
виде почти нет). Связываются с FcR вне ИК.
Связываются с FcR для IgE тучных клеток и
базофилов (+ аллерген --- дегрануляция)
Синтез стимулирует ИЛ-4 (+ ИЛ-13)
Уровень повышается при аллергиях и
паразитарных инвазиях (участвует в изгнании
паразитов)
IgE-зависимая
борьба
с паразитом
Клетки с FcR
• Все фагоциты
-- все лейкоциты, кроме лимфоцитов
-- макрофаги и их производные
-- эндотелиальные клетки
• Тромбоциты человека
• Тучные клетки (имеют FcR для IgE)
• Эпителиальные клетки c FcR для IgA
(переносят IgA на слизистые оболочки)
• В-лимфоциты
• ЕКК
Свойства антител
• Антитела обладают способностью отличать
один антиген от другого. Они
взаимодействуют только с теми
антигенами (за редким исключением),
против которых они выработаны и
подходят к ним по пространственной
структуре. Эта способность антитела
получила название комплиментарности.
реакцией.
Аффинитет антител
• Молодой В-лимфоцит, только что
включившийся в иммунный ответ,
вначале вырабатывает IgM антитела, а
затем переключается на IgA, IgG или IgE
• Присутствие IgM антител говорит
об острой или обострившейся инфекции.
• IgA препятствует адгезии и
проникновению микроорганизмов и
токсинов в подслизистую и систему
кровообращения
• Связанные с IgA микробы и токсины
затем удаляются за счет механического
клиренса
• IgA реакция на инфекцию не
сопровождается болезнью
• IgG антитела связываются с микробами и
токсинами в глубине тканей или в
циркуляторном русле
• Они активируют систему лизирующих
ферментов (комплемент) и фагоциты
(нейтрофилы), таким образом,
уничтожая бактерии и токсины
• IgG ответ сопровождается болезнью
• IgE антитела связываются с базофилами
и тучными клетками
• При встрече с паразитом они вызывают
выброс гистамина и других биологически
активных веществ из этих клеток
• Гистамин привлекает эозинофилы,
которые оказывают повреждающее
действие на паразитов
• IgE может вырабатываться против
непаразитарных антигенов, что приводит
к аллергиям
• По характеру воздействия на антиген различают
антитела:
• коагулирующие (преципитины, агглютинины),
облегчают фагоцитоз;
• лизирующие (комплементсвязывающие:
бактериолизисы, цитолизисы, гемолизисы),
вызывают растворение антигена;
• нейтрализующие (антитоксины), лишают антиген
токсичности.
Перекрестные АТ
Анти-IgE МАТ
Location of isotype determinants
Immunoglobulin allotypes
Динамика иммунного ответа